CHIỀU THANH VẮNG LÀ ĐÂY...
Chắc hẳn rất nhiều người VN biết đến bài hát này: "Chiều ngoại ô Moskva".
Tác giả phần lời của bài hát nổi tiếng này, là nhà thơ Mikhail Matusovsky.
Nếu còn sống, hôm nay ông tròn 100 tuổi (23/7/1915-23/7/2015).
Ông sinh ở Lugansk, thành phố hiện đang trong vùng chiến sự ở miền Đông Ukraine.
Năm 1955, "cặp bài trùng" là nhạc sĩ Soloviov Sedoi và Mikhail Matusovsky được đặt hàng viết nhạc và lời các bài hát cho bộ phim tài liệu “Những ngày Spartakiad”-một bộ phim về Ngày hội thể thao toàn Liên bang.
Solovyov Sedoi liền lôi ra một bản nhạc đã viết sẵn đôi năm trước, về những cảm xúc sâu lắng của ông khi đi dạo buổi chiều hè tĩnh lặng ở...Leningrad. Matusovsky sau đó đã viết lời, thành bài "Chiều Leningrad".
Nhưng oái ăm là Ngày hội thể thao toàn Liên Xô lại diễn ra ở Moskva. Các nhà làm phim nêu ý tưởng là bài hát sẽ vang lên trên nền cảnh các vận động viên nghỉ ngơi ở các Trung tâm thể thao ngoại ô Moskva, chuẩn bị cho các cuộc tranh tài.
"Cái khó ló cái khôn", M. Matusovsky liền chuyển tất cả chữ "Leningrad" trong bài thành "ngoại ô Moskva". Nhạc sĩ sửa nhạc đôi chút cho đỡ ép vần.
Thế là "Chiều ngoại ô Moskva"-Подмосковные вечера trứ danh ra đời.
Khỏi phải nói bài hát này sau đó đã nổi tiếng như thế nào, đã được dịch ra bao nhiêu thứ tiếng, và cùng với nhiều bài hát khác, như "Cachiusa", "Kalinka", "Tình ca du mục"...nó đã trở thành một tấm giấy thông hành cho âm nhạc Nga ra với thế giới.
Điều khá ngạc nhiên là chính nhạc sĩ cũng không ngờ bài hát của mình sau này sẽ nổi tiếng như thế. Chính vì thế ông không tham gia Cuộc thi ca khúc quốc tế tại Liên hoan thanh niên và sinh viên quốc tế tổ chức tại Matxcơva mùa hè năm 1957. Vì vậy Soloviov Sedoi hết sức bất ngờ khi “Chiều ngoại ô Matxcơva “ được Ban Giám khảo trao tặng giải Nhất và Huy chương Vàng . Sau Liên hoan, bài hát nhanh chóng lan truyền và được đông đảo khán giả yêu thích
Một năm sau. Van Kliburn-nghệ sĩ từng đoạt giải tại Cuộc thi âm nhạc quốc tế mang tên P.I.Traicovski đến Leningrad biểu diễn. Ông đến thăm trụ sở của Hội nhạc sĩ nằm trên phố Gertsen như một hình thức thư giãn sau nhiều ngày lưu diễn vất vả. Tại đây, Soloviov Sedoi choVan Kliburn nghe một số bản valse, sau đó là những giai điệu của “Chiều ngoại ô Matxcơva”.
Trước khi về nước, nghệ sĩ có một buổi trình diễn tạm biệt khán giả Liên xô. Chương trình được truyền hình trực tiếp. Khán giả vô cùng hâm mộ nghệ sĩ, yêu cầu ông chơi lại các bản nhạc yêu thích. Chiều lòng khán giả Van Kliburn ngồi vào đàn. Và thật bất ngờ, trong khán phòng bỗng vang lên những giai điệu của “Chiều ngoại ô Matxcơva”. Khán phòng lặng phắc và chợt vỡ òa ra khi bản nhạc kết thúc, khán giả đứng dậy vỗ tay hồi lâu, chắc hẳn không chỉ dành riêng cho người nghệ sĩ tài năng-người bạn của âm nhạc Xô-viết.
Van Kliburn tiếp tục biểu diễn nhạc phẩm của Soloviov Sedoi nhiều lần nữa ở nước ngoài. Nhạc sĩ cho rằng, đây là một trong những nguyên nhân quan trọng khiến cho bài hát được nhiều người trên thế giới biết đến. Vào cuối những năm 50, giai điệu “Chiều ngoại ô Matxcơva” trở thành nhạc hiệu của Đài phát thanh “Maiak”.
Thủ đô Brucxell, Bỉ. Nghệ sĩ nhạc Jazz nổi tiếng Ball Kenny trong khi ngồi chờ máy bay đi London đã nghe qua radio bản “Chiều ngoại ô Matxcơva” do một ban nhạc Hungary trình bày. Không nghe rõ tiêu đề, ông ngẫu hứng viết một bản phối dựa trên mô-típ của những giai điệu vừa nghe. Tại London, Ball đã chơi bản phối Jazz và xuất bản đĩa ghi âm với tựa đề “Nửa đêm ở Matxcơva”. Đĩa hát này đã bán được hơn 300.000 bản.
Tại Mỹ, Pháp...bản nhạc được các dàn nhạc chơi với nhiều phong cách khác nhau.
Tại Brazil, Đài phát thanh khi giới thiệu bài hát “Chiều ngoại ô Matxcơva” do nhóm Farropinia trình diễn đã “chua” thêm những lời sau:”Tại Matxcơva, không chỉ có tuyết và cây thông đón chào bạn...Ở đó còn tràn ngập ánh nắng mặt trời và sự ấm áp. Nhưng tuyệt vời hơn cả ở đó là những buổi chiều. Ở Matxcơva người ta luôn nở nụ cười khi đón khách, nhưng họ còn niềm nở và ân cần hơn trong những “buổi chiều mùa hè yên tĩnh...”
Nguồn: Phan Việt Hưng