Trong khi đó tiếng súng nổ trong trận đánh đã mấy lần thay đổi nhịp độ và chiều hướng.
Đầu tiên, tiếng súng nổ gần và đều đều như sóng gầm. Sau đó, tiếng súng nghe xa hơn và yếu đi. Nhưng bây giờ nó lại nổi lên như giớ bão với sức mạnh tăng lên gấp bội. Trong tiếng súng rên, bỗng nổi lên những tiếng nổ mới, hối hả của bom ném không đều nhưng luôn luôn rót xuống một nơi nào đó, thành từng chùm, tưởng chừng có một cái búa khổng lồ luôn luôn nện xuống mặt đất đang rung rinh.
Giữa câu chuyện, Bi-đên-cô thoáng để ý và nói chen vào:
- Máy bay ta thả bom.
Goóc-bu-nốp tán thưởng:
- Đánh khá đấy.
Tiếng súng rền vang khá lâu.
Sau đó, có một thời gian yên tĩnh ngắn ngủi. Trong rừng im lặng đến nỗi nghe thấy rõ tiếng con chim gõ mõ mổ cây như đánh Moóc.
Trong lúc yên tĩnh, mọi người đều im lặng nghe ngóng.
Bỗng từ xa có tiếng súng trường nổ vang. Tiếng súng máy ngày càng lớn, càng nhiều. Những tiếng lẻ tẻ đã trở thành liên tục. Cùng một lúc, khắp mặt trận súng liên thanh lên tiếng tại hàng chục vị trí. Rồi cái bộ máy chiến tranh đáng ghê sợ bỗng gầm rít, gào thét như một động cơ mở hết tốc lực.
Trong tiếng ồn ào tàn nhẫn, đầy sắt thép này chỉ có những đôi tai kinh nghiệm mới phân biệt thấy tiếng đồng thanh êm nhẹ của giọng người đang thánh thót ở một nơi nào rất xa, để vẳng lại những tiếng “a-a-a…”.
- Hoàng hậu chiến trường tấn công,-Goóc-bu-nốp nói.-Thần chiến tranh sẽ hậu thuẫn cho mà xem.
Và hình như để công nhận lời nói đó, từ bốn phía, hàng trăm khẩu đại bác các cỡ bắt đầu nổ súng.
Bi-đên-cô ghé tai về phía trận đánh, lắng nghe hồi lâu, cuối cùng nói:
- Không nghe thấy tiểu đoàn ta lên tiếng.
- Ừ nhỉ, hãy còn im ắng.
- Chắc đại úy đang đợi thời cơ.
- Như đại úy vẫn thường làm. Nhưng sau thì nã phải biết.
Va-nha đưa đôi mắt xanh sợ hãi hết nhìn người này đến người kia, hòng qua nét mặt đoán xem tình hình quân ta tốt, xấu ra sao. Nhưng cậu bé không hiểu nổi, hỏi thì chưa dám. Cuối cùng cậu bé đành hỏi Goóc-bu-nốp, người mà cậu cho là hiền hơn:
- Chú ơi, quân ta hay quân Đức đang thắng?
Goóc-bu-nốp bật cười, vỗ nhẹ lên vai cậu bé:
- Cái thằng!
Nhưng bộ đội nghiêm trang nói:
- Phải đấy, hay cậu chạy quàng đến cánh thông tin hỏi xem sự thể ra sao.
Nhưng ngay lúc đó có tiếng chân người đi vội vàng, vấp phải cọc rồi thấy trung sĩ Ê-gô-rốp cúi khom người, chui vào lều.
- Goóc-bu-nốp!
- Có tôi.
- Chuẩn bị mau. Cu-dơ-min-xki mới hy sinh trên tuyến bộ binh. Đồng chí lên thay chân.
- Cậu Cu-dơ-min của bọn mình à?
- Phải. Bị một băng. Mười một viên đạn. Nhanh lên.
- Có!
Trong khi Goóc-bu-nốp lom khom, vội vã mặc áo choàng và khoác các đồ quân dung, trung sĩ Ê-gô-rốp và hạ sĩ Bi-đên-cô lặng lẽ đứng nhìn chỗ nằm của Cu-dơ-nét-xốp bây giờ đã hy sinh.
Chỗ đó cũng giống như những chỗ khác. Nó cũng gọn gàng như vậy, không đâu có một nếp răn, cũng rải chiếc áo đi mưa lên trên, trên đầu cũng đặt chiếc ba-lô phủ khăn mặt bằng vải thô. Chỉ khác là, trên tấm khăn mặt có đặt hai cái thư hình tam giác và tờ báo ảnh màu “Hồng quân” do quân bưu mang đến, trong lúc Cu-dơ-min-xki đã ra mặt trận.
Va-nha chỉ mới nhìn thấy Cu-dơ-min-xki có một lần vào lúc tang tảng sáng. Lúc đó anh vội đổi phiên. Giống như Goóc-bu-nốp lúc này, Cu-dơ-min-xki cúi lom khom, khoác đồ quân dụng và kéo thẳng áo choàng bị cộm dưới bao súng ngắn, trông rõ thấy cái vòng lớn của cái thông nòng bằng đồng.
Áo choàng của Cu-dơ-min-xki sực mùi súp bắp cải ngon lành. Nhưng Va-nha không kịp nhìn mặt Cu-dơ-min-xki vì sau đó anh đi ngay. Anh đi, không chào ai như anh thường đi đi về về. Bây giờ mọi người đều biết anh không bao giờ trở về nữa và lặng lẽ nhìn vào chỗ nằm bỏ trống. Trong lều, cảm thấy trống trải, buồn buồn.
Đầu tiên, tiếng súng nổ gần và đều đều như sóng gầm. Sau đó, tiếng súng nghe xa hơn và yếu đi. Nhưng bây giờ nó lại nổi lên như giớ bão với sức mạnh tăng lên gấp bội. Trong tiếng súng rên, bỗng nổi lên những tiếng nổ mới, hối hả của bom ném không đều nhưng luôn luôn rót xuống một nơi nào đó, thành từng chùm, tưởng chừng có một cái búa khổng lồ luôn luôn nện xuống mặt đất đang rung rinh.
Giữa câu chuyện, Bi-đên-cô thoáng để ý và nói chen vào:
- Máy bay ta thả bom.
Goóc-bu-nốp tán thưởng:
- Đánh khá đấy.
Tiếng súng rền vang khá lâu.
Sau đó, có một thời gian yên tĩnh ngắn ngủi. Trong rừng im lặng đến nỗi nghe thấy rõ tiếng con chim gõ mõ mổ cây như đánh Moóc.
Trong lúc yên tĩnh, mọi người đều im lặng nghe ngóng.
Bỗng từ xa có tiếng súng trường nổ vang. Tiếng súng máy ngày càng lớn, càng nhiều. Những tiếng lẻ tẻ đã trở thành liên tục. Cùng một lúc, khắp mặt trận súng liên thanh lên tiếng tại hàng chục vị trí. Rồi cái bộ máy chiến tranh đáng ghê sợ bỗng gầm rít, gào thét như một động cơ mở hết tốc lực.
Trong tiếng ồn ào tàn nhẫn, đầy sắt thép này chỉ có những đôi tai kinh nghiệm mới phân biệt thấy tiếng đồng thanh êm nhẹ của giọng người đang thánh thót ở một nơi nào rất xa, để vẳng lại những tiếng “a-a-a…”.
- Hoàng hậu chiến trường tấn công,-Goóc-bu-nốp nói.-Thần chiến tranh sẽ hậu thuẫn cho mà xem.
Và hình như để công nhận lời nói đó, từ bốn phía, hàng trăm khẩu đại bác các cỡ bắt đầu nổ súng.
Bi-đên-cô ghé tai về phía trận đánh, lắng nghe hồi lâu, cuối cùng nói:
- Không nghe thấy tiểu đoàn ta lên tiếng.
- Ừ nhỉ, hãy còn im ắng.
- Chắc đại úy đang đợi thời cơ.
- Như đại úy vẫn thường làm. Nhưng sau thì nã phải biết.
Va-nha đưa đôi mắt xanh sợ hãi hết nhìn người này đến người kia, hòng qua nét mặt đoán xem tình hình quân ta tốt, xấu ra sao. Nhưng cậu bé không hiểu nổi, hỏi thì chưa dám. Cuối cùng cậu bé đành hỏi Goóc-bu-nốp, người mà cậu cho là hiền hơn:
- Chú ơi, quân ta hay quân Đức đang thắng?
Goóc-bu-nốp bật cười, vỗ nhẹ lên vai cậu bé:
- Cái thằng!
Nhưng bộ đội nghiêm trang nói:
- Phải đấy, hay cậu chạy quàng đến cánh thông tin hỏi xem sự thể ra sao.
Nhưng ngay lúc đó có tiếng chân người đi vội vàng, vấp phải cọc rồi thấy trung sĩ Ê-gô-rốp cúi khom người, chui vào lều.
- Goóc-bu-nốp!
- Có tôi.
- Chuẩn bị mau. Cu-dơ-min-xki mới hy sinh trên tuyến bộ binh. Đồng chí lên thay chân.
- Cậu Cu-dơ-min của bọn mình à?
- Phải. Bị một băng. Mười một viên đạn. Nhanh lên.
- Có!
Trong khi Goóc-bu-nốp lom khom, vội vã mặc áo choàng và khoác các đồ quân dung, trung sĩ Ê-gô-rốp và hạ sĩ Bi-đên-cô lặng lẽ đứng nhìn chỗ nằm của Cu-dơ-nét-xốp bây giờ đã hy sinh.
Chỗ đó cũng giống như những chỗ khác. Nó cũng gọn gàng như vậy, không đâu có một nếp răn, cũng rải chiếc áo đi mưa lên trên, trên đầu cũng đặt chiếc ba-lô phủ khăn mặt bằng vải thô. Chỉ khác là, trên tấm khăn mặt có đặt hai cái thư hình tam giác và tờ báo ảnh màu “Hồng quân” do quân bưu mang đến, trong lúc Cu-dơ-min-xki đã ra mặt trận.
Va-nha chỉ mới nhìn thấy Cu-dơ-min-xki có một lần vào lúc tang tảng sáng. Lúc đó anh vội đổi phiên. Giống như Goóc-bu-nốp lúc này, Cu-dơ-min-xki cúi lom khom, khoác đồ quân dụng và kéo thẳng áo choàng bị cộm dưới bao súng ngắn, trông rõ thấy cái vòng lớn của cái thông nòng bằng đồng.
Áo choàng của Cu-dơ-min-xki sực mùi súp bắp cải ngon lành. Nhưng Va-nha không kịp nhìn mặt Cu-dơ-min-xki vì sau đó anh đi ngay. Anh đi, không chào ai như anh thường đi đi về về. Bây giờ mọi người đều biết anh không bao giờ trở về nữa và lặng lẽ nhìn vào chỗ nằm bỏ trống. Trong lều, cảm thấy trống trải, buồn buồn.