Tác giả: Va-len-tin Ca-ta-ép
Nhà xuất bản: Tiến bộ (Liên Xô)
Số hoá: katysha
1
Đó là vào giữa một đêm khuya tĩnh mịch mùa thu. Trong rừng ẩm ướt và lạnh lẽo. Sương mù dày đặc bốc lên từ những vũng lầy đen sẫm, phủ đầy lá nhỏ màu nâu.
Trăng soi giữa đỉnh đầu, sáng vằng vặc, nhưng không dễ gì xuyên nổi làn sương. Ánh trăng phản chiếu qua làn sương, vẽ lên những vết sáng hình siên, có in dấu vân uốn éo, thần tiên, luôn luôn thay đổi của đám hơi nước bốc lên trên đầm.
Cánh rừng là rừng hỗn hợp. Trong dải ánh trăng soi, có chỗ hiện lên bóng đen kịt của cây thông khổng lồ nào đó, trông giống như ngôi chùa tháp nhiều tầng. Có chỗ, từ xa bỗng thấy hàng cây bạch dương trắng toát. Tại những khoảng trống trong rừng, những cành trơ trụi của cây hoàn diệp liễu vẽ lên những nét mảnh rẻ, óng ánh màu sắc cầu vòng trên nền trăng soi trắng xóa.
Và bất cứ ở đâu, hễ rừng thưa thớt thì mặt đất được phủ lên những tấm thảm ánh trăng.
Nhìn chung, cảnh đẹp với phong cách cổ kính, kỳ diệu khiến cho con tim người Nga luôn luôn rung động. Muốn hay không, trong trí tưởng tượng đều thấy hiện lên những cảnh thần tiên: chàng hoàng tử I-van đội mũ lệch, cưỡi chó sói màu xám và cặp nách chiếc lông chim lửa gói trong khăn tay, thần sơn lâm với những cẳng chân khổng lồ, mốc thếch, ngôi nhà gỗ mọc đôi chân gà, và nhiều cảnh khác.
Nhưng có ba anh bộ đội đi trinh sát về không có cảm xúc gì với phong cảnh đẹp của rừng trong giờ phút tĩnh mịch và yên lặng này.
Họ đã ở hậu địch hơn một ngày đêm để thực hiện nhiệm vụ chiến đấu là tìm và ghi lên bản đồ vị trí những công sự của địch.
Công tác khó khăn và rất nguy hiểm. Hầu như lúc nào họ cũng phải bò để di chuyển. Có một lần, họ phải nằm không cựa quậy ba tiếng liền trong đầm lầy, trong bùn lạnh giá và hôi tanh đến nôn mửa, lấy áo đi mưa ngụy trang, trên rải lá vàng để che mình.
Họ phải ăn lương khô và uống nước chè nguội trong bi-đông.
Nhưng khó chịu nhất là không lần nào họ có dịp được hút thuốc. Như ta biết, đối với người lính, thà nhịn ăn, nhịn ngủ còn hơn không được rít một hơi thuốc ra trò và say sưa. Cũng không may là cả ba anh bộ đội đều nghiện thuốc nặng. Vì vậy, mặc dầu nhiệm vụ chiến đấu đã được thực hiện hết sức mỹ man và tấm bản đồ có đánh dấu đã nằm gọn trong xà-cột của người tổ trưởng, nhưng vẫn cảm thấy bải hoải và bực bội.
Càng đến gần tuyến tiền phương quân mình, họ càng thèm thuốc. Theo thường lệ, trong những trường hợp tương tự, một câu dí dỏm, một chuyện đùa vui có tác dụng làm cho cơn nghiện nhẹ đi. Nhưng hoàn cảnh lại bắt buộc họ im lặng hoàn toàn. Trao đổi chuyện trò không được mà đến xỉ mũi và ho cũng cấm vì một tiếng động trong rừng sẽ vang lên gấp bội.
Ánh trăng cũng làm phiền họ. Họ phải đi rất chậm, theo hàng một, cự ly cách nhau khoảng gần mười ba thước, cố tránh ánh trăng và cứ năm bước thì dừng lại và nghe ngóng.
Người tổ trưởng đi trước, lấy tay thận trọng ra hiệu lệnh: giơ tay lên đầu là lập tức phải dừng lại, đứng im như tượng gỗ, tay duỗi chếch xuống đất là tức thì phải nhanh chóng và nhẹ nhành nằm xuống, vung tay phía trước là tiến lên, hướng tay về phía sau là chậm rãi lùi lại.
Mặc dầu cho tới tuyến tiền phương còn không đầy hai cây số, các chiến sĩ trinh sát vẫn tiếp tục bước đi thận trọng, cảnh giác như trước. Có vẻ họ còn bước đi thận trọng hơn, dừng lại nhiều hơn.
Họ bước vào đoạn nguy hiểm nhất trên đường về.
Tối hôm qua, khi họ lên đường đi trinh sát, chỗ này hãy còn nằm sâu trong hậu quân Đức. Nhưng tình hình đã thay đổi. Ban ngày hôm sau, sau trận đánh, bọn Đức đã rút đi. Lúc này, cáng rừng hình như vắng vẻ. Nhưng sự thực có thể không phải như vậy. Có thể bọn Đức còn để lại những tên lính tiểu liên. Họ có thể bất chợt rơi vào ổ phục kích. Tất nhiên, dù chỉ có ba người họ cũng không sợ bị tấn công. Họ là những chiến sĩ thận trọng, nhiều kinh nghiệm và sẵn sàng tiếp nhận cuộc chiến đấu bất cứ lúc nào. Mỗi người có một khẩu tiểu liên, nhiều đạn và bốn thủ pháo. Nhưng chính là họ không có quyền tiếp nhận chiến đấu. Nhiệm vụ của họ là làm sao nhanh chóng giao lại cho đồng chí chỉ huy trung đội tiểu đoàn bộ tấm bản đồ quý giá có đánh dấu vị trí pháo địch, không gây tiếng động, không gợi sự chú ý của địch. Sự thành công của trận chiến đấu ngày mai phụ thuộc rất nhiều vào đó.
Cánh rừng đặc biệt yên tĩnh. Hiếm có những giờ phút tạm ngừng chiến đấu như vậy. Nếu không kể một vài tiếng đại bác xa xôi, những tràng liên thanh ngắn ngủi vang lên ở nơi nào đó thì tưởng như không có cuộc chiến tranh nào trên thế giới.
Tuy nhiên, đối với những lính cựu, có hàng trăm dấu hiệu chứng tỏ là cuộc chiến tranh đang ẩn nấp chính ở nơi tĩnh mịch và yên lặng này.
Sợi dây điện thoại đỏ thấp thoáng ẩn hiện dưới bước chân đi cho biết là, ở gần đây, có sở chỉ huy hoặc vọng gác của địch. Một vài dây hoàn diệp bị gẫy và bụi cây bị nghiền nát chứng tỏ là một chiếc xe tăng hoặc pháo tự hành đã đi qua cách đây không lâu. Và qua mùi xăng nhân tạo đặc biệt, không quen thuộc lẫn với mùi dầu nhờn nóng thoang thoảng, chưa kịp bay hết, họ đoán ra được đó chính là xe tăng hoặc pháo tự hành của quân Đức.
Thỉnh thoảng họ gặp những đống mìn hoặc đạn đại bác xếp như xếp củi, phủ đầy cành thông một cách rất cẩn thận. Nhưng vì họ không biết mìn, đạn đó bị bỏ lại hoặc được chuẩn bị riêng cho cuộc chiến đấu hôm sau, nên họ vượt qua những đống đó hết sức thận trọng.
Có lúc, con đường đi bị chặn ngang bởi thân cây thông đổ gục do bom đạn. Có lúc, các chiến sĩ trinh sát bỗng nhận ra đoạn hào giao thông sâu và ngoằn ngoèo hoặc những hầm chỉ huy vững chãi phủ sáu lớp thân cây, cửa hướng về phía tây. Khi thấy cửa hướng về phía tây, họ biết chắc chắn đó là hầm quân Đức chứ không phải của quân ta. Nhưng họ không biết hầm đó bỏ không hay có người.
Họ thường vấp phải những chiếc mặt nạ chống hơi độc, những mũ sắt Đức bị bom đạn làm bẹp đi.
Tại một nơi, ở khoảng trống trong rừng, trong ánh trăng mờ ảo, họ nhìn thấy một hố bom khổng lồ giữa những đám cây đổ ngổn ngang vung vãi. Một vài xác lính Đức, mặt vàng như nghệ, trũng mắt thầm quầng, nằm rải rác trong hố hom.
Có một lần, có pháo sáng bắn lên. Nó lơ lửng hồi lâu trên các ngọn cây. Ánh sáng xanh khi mờ khi tỏ của nó, hòa lẫn với ánh trăng mờ ảo rọi chiếu khắp các khu rừng. Bóng cây thẫm lại, kéo dài ra và toàn bộ khu rừng hình như bước đi trên những cây cà kheo. Pháo sáng chưa tắt thì các chiến sĩ vẫn đứng yên giữa bụi cây. Bản thân họ cũng giống như những thân cây chưa rụng hết lá vì họ mặc áo mưa ngụy trang màu ca-ky có chấm loang lổ, dưới áo nhô ra đầu súng. Các chiến sĩ trinh sát cứ như vậy mà đi về hướng quân mình.
Bỗng nhiên người tổ trưởng dừng lại, giơ cánh tay lên. Ngay tức khắc, các chiến sĩ cũng dừng lại, không dời mắt khỏi người chỉ huy. Người tổ trưởng đứng yên hồi lâu, hất mũ mưa khỏi đầu và hướng tai về phía có tiếng động đáng ngờ. Tổ trưởng là một thanh niên chừng hai mươi hai tuổi. Mặc dầu còn trẻ nhưng trong đơn vị anh đã được coi là lính cựu. Anh là trung sĩ, họ là Ê-gô-rốp. Các đồng chí cùng đơn vị quý mến và đồng thời kính nể anh.
Trung sĩ Ê-gô-rốp cảm thấy có một tiếng động rất khác thường. Dù là người có nhiều kinh nghiệm, Ê-gô-rốp vẫn không hiểu được tính chất và nguồn gốc của tiếng động.
“Như thế là thế nào?”-Ê-gô-rốp nghĩ vậy, lắng nghe và nhanh chóng ôn lại những tiếng động khả nghi mà anh đã từng gặp trong những đêm trinh sát.
“Tiếng thì thầm? Không phải. Tiếng xẻng đào thận trọng? Không phải. Tiếng dũa rít? Không phải”.
Tiếng động lạ lùng, nhỏ nhẹ, gián đoạn, không so sánh được nó phát ra từ một chỗ gần đâu đây, ở phía bên phải, sau bụi cây đỗ tùng. Hình như tiếng động phát ra từ dưới đất.
Lắng nghe một chút nữa và không quay đầu lại, Ê-gô-rốp ra hiệu lệnh. Hai chiến sĩ trinh sát, chậm rãi và nhẹ nhàng như chiếc bóng, tiến lại sát anh. Anh chỉ tay về hướng có tiếng động và ra hiệu lắng nghe. Các chiến sĩ làm theo.
- Nghe thấy gì không?-Ê-gô-rốp hỏi không thành tiếng?
- Có nghe,-một chiến sĩ trả lời thầm như vậy.
Ê-gô-rốp quay mặt về phía các bạn. Ánh trăng ảm đạm soi bộ mặt gầy gò và đen xạm của anh. Anh hất hàm.
- Thế nào?
- Không hiểu.
Cả ba đứng yên và lắng nghe một lúc, ngón tay đặt sẵn vào cò súng. Tiếng động vẫn tiếp tục và vẫn không làm sao hiểu được. Bất chợt tiếng động thay đổi. Cả ba cảm thấy mình được nghe một giọng hát phát ra từ dưới mặt đất. Họ nhìn nhau. Nhưng ngay tức thì, tiếng động lại tiếp tục như cũ.
Nhà xuất bản: Tiến bộ (Liên Xô)
Số hoá: katysha
Thân tặng hai con Giê-nha và Pa-vơ-lích Ca-ta-ép
Đây là bước đường của những con người vinh quang
Nê-cơ-ra-xốp
Đây là bước đường của những con người vinh quang
Nê-cơ-ra-xốp
1
Đó là vào giữa một đêm khuya tĩnh mịch mùa thu. Trong rừng ẩm ướt và lạnh lẽo. Sương mù dày đặc bốc lên từ những vũng lầy đen sẫm, phủ đầy lá nhỏ màu nâu.
Trăng soi giữa đỉnh đầu, sáng vằng vặc, nhưng không dễ gì xuyên nổi làn sương. Ánh trăng phản chiếu qua làn sương, vẽ lên những vết sáng hình siên, có in dấu vân uốn éo, thần tiên, luôn luôn thay đổi của đám hơi nước bốc lên trên đầm.
Cánh rừng là rừng hỗn hợp. Trong dải ánh trăng soi, có chỗ hiện lên bóng đen kịt của cây thông khổng lồ nào đó, trông giống như ngôi chùa tháp nhiều tầng. Có chỗ, từ xa bỗng thấy hàng cây bạch dương trắng toát. Tại những khoảng trống trong rừng, những cành trơ trụi của cây hoàn diệp liễu vẽ lên những nét mảnh rẻ, óng ánh màu sắc cầu vòng trên nền trăng soi trắng xóa.
Và bất cứ ở đâu, hễ rừng thưa thớt thì mặt đất được phủ lên những tấm thảm ánh trăng.
Nhìn chung, cảnh đẹp với phong cách cổ kính, kỳ diệu khiến cho con tim người Nga luôn luôn rung động. Muốn hay không, trong trí tưởng tượng đều thấy hiện lên những cảnh thần tiên: chàng hoàng tử I-van đội mũ lệch, cưỡi chó sói màu xám và cặp nách chiếc lông chim lửa gói trong khăn tay, thần sơn lâm với những cẳng chân khổng lồ, mốc thếch, ngôi nhà gỗ mọc đôi chân gà, và nhiều cảnh khác.
Nhưng có ba anh bộ đội đi trinh sát về không có cảm xúc gì với phong cảnh đẹp của rừng trong giờ phút tĩnh mịch và yên lặng này.
Họ đã ở hậu địch hơn một ngày đêm để thực hiện nhiệm vụ chiến đấu là tìm và ghi lên bản đồ vị trí những công sự của địch.
Công tác khó khăn và rất nguy hiểm. Hầu như lúc nào họ cũng phải bò để di chuyển. Có một lần, họ phải nằm không cựa quậy ba tiếng liền trong đầm lầy, trong bùn lạnh giá và hôi tanh đến nôn mửa, lấy áo đi mưa ngụy trang, trên rải lá vàng để che mình.
Họ phải ăn lương khô và uống nước chè nguội trong bi-đông.
Nhưng khó chịu nhất là không lần nào họ có dịp được hút thuốc. Như ta biết, đối với người lính, thà nhịn ăn, nhịn ngủ còn hơn không được rít một hơi thuốc ra trò và say sưa. Cũng không may là cả ba anh bộ đội đều nghiện thuốc nặng. Vì vậy, mặc dầu nhiệm vụ chiến đấu đã được thực hiện hết sức mỹ man và tấm bản đồ có đánh dấu đã nằm gọn trong xà-cột của người tổ trưởng, nhưng vẫn cảm thấy bải hoải và bực bội.
Càng đến gần tuyến tiền phương quân mình, họ càng thèm thuốc. Theo thường lệ, trong những trường hợp tương tự, một câu dí dỏm, một chuyện đùa vui có tác dụng làm cho cơn nghiện nhẹ đi. Nhưng hoàn cảnh lại bắt buộc họ im lặng hoàn toàn. Trao đổi chuyện trò không được mà đến xỉ mũi và ho cũng cấm vì một tiếng động trong rừng sẽ vang lên gấp bội.
Ánh trăng cũng làm phiền họ. Họ phải đi rất chậm, theo hàng một, cự ly cách nhau khoảng gần mười ba thước, cố tránh ánh trăng và cứ năm bước thì dừng lại và nghe ngóng.
Người tổ trưởng đi trước, lấy tay thận trọng ra hiệu lệnh: giơ tay lên đầu là lập tức phải dừng lại, đứng im như tượng gỗ, tay duỗi chếch xuống đất là tức thì phải nhanh chóng và nhẹ nhành nằm xuống, vung tay phía trước là tiến lên, hướng tay về phía sau là chậm rãi lùi lại.
Mặc dầu cho tới tuyến tiền phương còn không đầy hai cây số, các chiến sĩ trinh sát vẫn tiếp tục bước đi thận trọng, cảnh giác như trước. Có vẻ họ còn bước đi thận trọng hơn, dừng lại nhiều hơn.
Họ bước vào đoạn nguy hiểm nhất trên đường về.
Tối hôm qua, khi họ lên đường đi trinh sát, chỗ này hãy còn nằm sâu trong hậu quân Đức. Nhưng tình hình đã thay đổi. Ban ngày hôm sau, sau trận đánh, bọn Đức đã rút đi. Lúc này, cáng rừng hình như vắng vẻ. Nhưng sự thực có thể không phải như vậy. Có thể bọn Đức còn để lại những tên lính tiểu liên. Họ có thể bất chợt rơi vào ổ phục kích. Tất nhiên, dù chỉ có ba người họ cũng không sợ bị tấn công. Họ là những chiến sĩ thận trọng, nhiều kinh nghiệm và sẵn sàng tiếp nhận cuộc chiến đấu bất cứ lúc nào. Mỗi người có một khẩu tiểu liên, nhiều đạn và bốn thủ pháo. Nhưng chính là họ không có quyền tiếp nhận chiến đấu. Nhiệm vụ của họ là làm sao nhanh chóng giao lại cho đồng chí chỉ huy trung đội tiểu đoàn bộ tấm bản đồ quý giá có đánh dấu vị trí pháo địch, không gây tiếng động, không gợi sự chú ý của địch. Sự thành công của trận chiến đấu ngày mai phụ thuộc rất nhiều vào đó.
Cánh rừng đặc biệt yên tĩnh. Hiếm có những giờ phút tạm ngừng chiến đấu như vậy. Nếu không kể một vài tiếng đại bác xa xôi, những tràng liên thanh ngắn ngủi vang lên ở nơi nào đó thì tưởng như không có cuộc chiến tranh nào trên thế giới.
Tuy nhiên, đối với những lính cựu, có hàng trăm dấu hiệu chứng tỏ là cuộc chiến tranh đang ẩn nấp chính ở nơi tĩnh mịch và yên lặng này.
Sợi dây điện thoại đỏ thấp thoáng ẩn hiện dưới bước chân đi cho biết là, ở gần đây, có sở chỉ huy hoặc vọng gác của địch. Một vài dây hoàn diệp bị gẫy và bụi cây bị nghiền nát chứng tỏ là một chiếc xe tăng hoặc pháo tự hành đã đi qua cách đây không lâu. Và qua mùi xăng nhân tạo đặc biệt, không quen thuộc lẫn với mùi dầu nhờn nóng thoang thoảng, chưa kịp bay hết, họ đoán ra được đó chính là xe tăng hoặc pháo tự hành của quân Đức.
Thỉnh thoảng họ gặp những đống mìn hoặc đạn đại bác xếp như xếp củi, phủ đầy cành thông một cách rất cẩn thận. Nhưng vì họ không biết mìn, đạn đó bị bỏ lại hoặc được chuẩn bị riêng cho cuộc chiến đấu hôm sau, nên họ vượt qua những đống đó hết sức thận trọng.
Có lúc, con đường đi bị chặn ngang bởi thân cây thông đổ gục do bom đạn. Có lúc, các chiến sĩ trinh sát bỗng nhận ra đoạn hào giao thông sâu và ngoằn ngoèo hoặc những hầm chỉ huy vững chãi phủ sáu lớp thân cây, cửa hướng về phía tây. Khi thấy cửa hướng về phía tây, họ biết chắc chắn đó là hầm quân Đức chứ không phải của quân ta. Nhưng họ không biết hầm đó bỏ không hay có người.
Họ thường vấp phải những chiếc mặt nạ chống hơi độc, những mũ sắt Đức bị bom đạn làm bẹp đi.
Tại một nơi, ở khoảng trống trong rừng, trong ánh trăng mờ ảo, họ nhìn thấy một hố bom khổng lồ giữa những đám cây đổ ngổn ngang vung vãi. Một vài xác lính Đức, mặt vàng như nghệ, trũng mắt thầm quầng, nằm rải rác trong hố hom.
Có một lần, có pháo sáng bắn lên. Nó lơ lửng hồi lâu trên các ngọn cây. Ánh sáng xanh khi mờ khi tỏ của nó, hòa lẫn với ánh trăng mờ ảo rọi chiếu khắp các khu rừng. Bóng cây thẫm lại, kéo dài ra và toàn bộ khu rừng hình như bước đi trên những cây cà kheo. Pháo sáng chưa tắt thì các chiến sĩ vẫn đứng yên giữa bụi cây. Bản thân họ cũng giống như những thân cây chưa rụng hết lá vì họ mặc áo mưa ngụy trang màu ca-ky có chấm loang lổ, dưới áo nhô ra đầu súng. Các chiến sĩ trinh sát cứ như vậy mà đi về hướng quân mình.
Bỗng nhiên người tổ trưởng dừng lại, giơ cánh tay lên. Ngay tức khắc, các chiến sĩ cũng dừng lại, không dời mắt khỏi người chỉ huy. Người tổ trưởng đứng yên hồi lâu, hất mũ mưa khỏi đầu và hướng tai về phía có tiếng động đáng ngờ. Tổ trưởng là một thanh niên chừng hai mươi hai tuổi. Mặc dầu còn trẻ nhưng trong đơn vị anh đã được coi là lính cựu. Anh là trung sĩ, họ là Ê-gô-rốp. Các đồng chí cùng đơn vị quý mến và đồng thời kính nể anh.
Trung sĩ Ê-gô-rốp cảm thấy có một tiếng động rất khác thường. Dù là người có nhiều kinh nghiệm, Ê-gô-rốp vẫn không hiểu được tính chất và nguồn gốc của tiếng động.
“Như thế là thế nào?”-Ê-gô-rốp nghĩ vậy, lắng nghe và nhanh chóng ôn lại những tiếng động khả nghi mà anh đã từng gặp trong những đêm trinh sát.
“Tiếng thì thầm? Không phải. Tiếng xẻng đào thận trọng? Không phải. Tiếng dũa rít? Không phải”.
Tiếng động lạ lùng, nhỏ nhẹ, gián đoạn, không so sánh được nó phát ra từ một chỗ gần đâu đây, ở phía bên phải, sau bụi cây đỗ tùng. Hình như tiếng động phát ra từ dưới đất.
Lắng nghe một chút nữa và không quay đầu lại, Ê-gô-rốp ra hiệu lệnh. Hai chiến sĩ trinh sát, chậm rãi và nhẹ nhàng như chiếc bóng, tiến lại sát anh. Anh chỉ tay về hướng có tiếng động và ra hiệu lắng nghe. Các chiến sĩ làm theo.
- Nghe thấy gì không?-Ê-gô-rốp hỏi không thành tiếng?
- Có nghe,-một chiến sĩ trả lời thầm như vậy.
Ê-gô-rốp quay mặt về phía các bạn. Ánh trăng ảm đạm soi bộ mặt gầy gò và đen xạm của anh. Anh hất hàm.
- Thế nào?
- Không hiểu.
Cả ba đứng yên và lắng nghe một lúc, ngón tay đặt sẵn vào cò súng. Tiếng động vẫn tiếp tục và vẫn không làm sao hiểu được. Bất chợt tiếng động thay đổi. Cả ba cảm thấy mình được nghe một giọng hát phát ra từ dưới mặt đất. Họ nhìn nhau. Nhưng ngay tức thì, tiếng động lại tiếp tục như cũ.