Đường Vào Đồng Thoại

Kho tàng dân thoại Belarus-Nga-Ukraïna có một phần không nhỏ mở đầu bằng câu "Ở xứ sở nọ hay là miền đất kia..." (В некотором царстве, в некотором государстве...), tương ứng với mạng đề "Ngày xửa ngày xưa..." ở Việt Nam. Nó phiếm chỉ một nơi gọi là Vương quốc thứ ba lần chín hoặc đôi khi Vương quốc thứ ba lần mười (Тридевятое царство, Тридесятое царство, Тридевятое государство, Тридесятое государство ; Thrice-ninth Tsardom, Thrice-tenth Tsardom). Các dịch phẩm Việt ngữ ngày trước vẫn suy diễn cho dễ hiểu là Xứ Xa Xôi, Xứ Ngàn Xa hoặc Vương Quốc Xa Thật Là Xa (Faraway Tsardom).

Miền đất ấy có vẻ nằm ở hướng mặt trời lặn, chỗ sâm lâm điệp trùng với những sinh vật huyền bí và phép nhiệm mầu. Hễ ai có cơ may đi vào được thì sẽ ăn Táo Thanh Xuân để khỏe mãi hay thậm chí uống nước Suối Vĩnh Hằng để sống lâu trăm tuổi. Hoàng tử Ivan trên đường giải cứu công chúa Vasilisa đã phải đi qua một cánh đồng đầy xương người, ở đấy có đá tảng khắc bài minh thế này : "Hỡi lữ khách, hễ đi thẳng thì gặp đói rét, nếu rẽ phải thì sống khỏe nhưng mất ngựa, nhược bằng sang trái thì mất mạng nhưng ngựa nguyên lành". Lại có đận, chàng đi vào rừng sình thấy ngay túp lều chân gà, thế là chàng phải nịnh mãi thì Baba Yaga mới biếu con ngựa có cánh cho chàng dễ vượt non cao thác ghềnh.

Theo nhà dân gian học Vladimir Propp, đây là một lối minh diễn của các dân Slav về thế giới bên kia (другой мир, other world). Hay, cái thế giới thần tiên ấy vừa đối lập với hoàn cảnh hiện tại, vừa như là phong tục cựu giáo khác biệt với cuộc sống thời Chính Thống Cơ Đốc. Tỉ dụ : Trong thơ Pushkin, ông lão bảo bà lão rằng "con cá vàng thốt ra tiếng nói như người Cơ Đốc". Để hiểu kĩ hơn về thuộc tính này, mời các bạn tham khảo : Википедия.

Hình tượng Buyan (Буян) nguyên phát xuất ở văn hóa Đột Quyết. Đấy là một đảo nhỏ chơ vơ giữa trùng dương, khuất sau sương mù và chỉ hiện ra lúc bình minh. Nó thuộc chủ quyền của nàng Zorya tóc vàng - em các thần thái dương, nguyệt cầu, tinh tú. Vì nàng là em út nên được chư thần ban cho nhiều ơn huệ, khiến đảo trở thành kho báu giữa thế gian. Ở trong sử thi Pushkin, nhân vật Zorya lại được sửa thành Công Chúa Thiên Nga - lệnh ái Hải Vương và là em tráng sĩ Chernomor nghìn tuổi.

Giữa đảo chỉ có một cây sồi thiêng, trên cành treo một chiếc rương với đặc điểm quen thuộc : Trong rương có con thỏ, bụng thỏ có vịt, trong vịt có trứng, trong trứng lại có cây kim. Chiếc kim này mà bắn ra thì đến Koshchey Bất Tử cũng tiêu tan. Ngay dưới gốc sồi cũng có một đô thị, gọi là thành Ledenets (Леденец, [sặc sỡ lấp lánh như] "kẹo mật"). Thị dân sống rất sung túc nhờ con sóc nhằn hồ đào ra đá quý, họ còn biết dệt những tấm thảm đẹp khôn cùng.

Tựu trung thì, Buyan có lẽ chịu ảnh hưởng chủ đề Kolkhis ở trong thần tích Hi Lạp.