Dịch những truyện ngắn dành cho thiếu nhi của L.N. Tolstoy

Hồng Nhung

Quản lý cấp 2
Thành viên BQT
Супер-Модератор
Mình mở chủ đề này với mong muốn được thực hành dịch xuôi Nga-Việt, luyện đọc hiểu tiếng Nga và tập diễn đạt sang tiếng Việt. Nhiều khi đọc sách thì hiểu nội dung lắm, nhưng để diễn đạt ngay cả sang tiếng mẹ đẻ cũng cảm thấy vất vả và khó khăn. Chắc bạn nào đang học dịch cũng sẽ cảm thấy như vậy. Chúng ta hãy cùng nhau trao đổi và góp ý cho những bài dịch này nhé!

Mình xin bắt đầu bằng những câu chuyện dành cho thiếu nhi của Lev Tolstoy, tưởng chừng rất đơn giản nhưng cũng không đơn giản chút nào.
Đây là link chuyện: http://knijky.ru/books/vse-luchshie-skazki-i-rasskazy

Câu chuyện số 1: ФИЛИПОК
ФИЛИПОК
Был мальчик, звали его Филипп.

Пошли раз все ребята в школу. Филипп взял шапку и хотел тоже идти. Но мать сказала ему:

– Куда ты, Филипок, собрался?

– В школу.

– Ты ещё мал, не ходи, – и мать оставила его дома.

Ребята ушли в школу. Отец ещё с утра уехал в лес, мать ушла на подённую работу. Остались в избе Филипок да бабушка на печке. Стало Филипку скучно одному, бабушка заснула, а он стал искать шапку. Своей не нашёл, взял старую, отцовскую и пошёл в школу.

Школа была за селом у церкви. Когда Филипп шёл по своей слободе, собаки не трогали его, они его знали. Но когда он вышел к чужим дворам, выскочила Жучка, залаяла, а за Жучкой – большая собака Волчок. Филипок бросился бежать, собаки за ним. Филипок стал кричать, споткнулся и упал.

Вышел мужик, отогнал собак и сказал:

– Куда ты, пострелёнок, один бежишь?

Филипок ничего не сказал, подобрал полы и пустился бежать во весь дух.

Прибежал он к школе. На крыльце никого нет, а в школе, слышно, гудят голоса ребят. На Филипка нашёл страх: «Что как учитель меня прогонит?» И стал он думать, что ему делать. Назад идти – опять собака заест, в школу идти – учителя боится.

Шла мимо школы баба с ведром и говорит:

– Все учатся, а ты что тут стоишь?

Филипок и пошёл в школу. В сенцах снял шапку и отворил дверь. Школа вся была полна ребят. Все кричали своё, и учитель в красном шарфе ходил посередине.

– Ты что? – закричал он на Филипка.

Филипок ухватился за шапку и ничего не говорил.

– Да ты кто?

Филипок молчал.

– Или ты немой?

Филипок так напугался, что говорить не мог.

– Ну так иди домой, коли говорить не хочешь.

А Филипок и рад бы что сказать, да в горле у него от страха пересохло. Он посмотрел на учителя и заплакал. Тогда учителю жалко его стало. Он погладил его по голове и спросил у ребят, кто этот мальчик.

– Это Филипок, Костюшкин брат, он давно просится в школу, да мать не пускает его, и он украдкой пришёл в школу.

– Ну, садись на лавку возле брата, а я твою мать попрошу, чтоб пускала тебя в школу.

Учитель стал показывать Филипку буквы, а Филипок их уж знал и немножко читать умел.

– Ну‑ка сложи свое имя.

Филипок сказал:

– Хве‑и‑хви, ле‑и‑ли, пе‑ок‑пок.

Все засмеялись.

– Молодец, – сказал учитель. – Кто же тебя учил читать?

Филипок осмелился и сказал:

– Костюшка. Я бедовый, я сразу всё понял. Я страсть какой ловкий!

Учитель засмеялся и сказал:

– Ты погоди хвалиться, а поучись.

С тех пор Филипок стал ходить с ребятами в школу.
PHI-LIP BÉ NHỎ

Trong làng nọ có 1 chú bé được mọi người gọi là Phi-lip bé nhỏ.

Một ngaỳ nọ tất cả lũ trẻ được đến trường. Phi-lip đội mũ và cũng muốn đi cùng chúng. Nhưng mẹ chú ngăn lại:

- Con định đi đâu đó, Phi-lip?

- Con đến trường.

- Con còn nhỏ mà, chưa tới đó được đâu, - và thế là mẹ giữ chú trong nhà.

Lũ trẻ đều đã tới trường. Bố cậu đi vào rừng từ sáng, còn mẹ cậu đã ra đồng. Một mình Phi-lip ở nhà với người bà đang nằm thiu thiu ngủ trên bếp sưởi. Cậu bé bắt đầu cảm thấy thật tẻ nhạt và quyết định kiếm chiếc mũ ấm. Không tìm thấy chiếc của mình, cậu đội chiếc mũ cũ kỹ của bố, rồi đi tới trường.

Ngôi trường nằm sau ngôi làng bên cạnh nhà thờ. Khi Phi-lip đi qua khu xóm nhà mình, không có con chó nào động tới cậu, bởi vì chúng và cậu quen nhau. Nhưng ngay khi bước sang khu xóm bên, Giuch-ka – con chó to thuộc giống chó Sói nhổm dậy và sủa không ngừng. Phi-lip chạy thục mạng, còn con chó cứ đuổi phía sau. Phi-lip bắt đầu kêu gào, cuống chân và ngã nhào.

Một người đàn ông chạy ra, đuổi con chó đi và nói:

- Ê, Cậu bé lao như mũi tên kia, cậu chạy đi đâu mà một mình thế?

Phi-lip không nói gì, kéo lại vạt vào và tiếp tục chạy hết sức.

Cậu chạy đến gần trường. Trên bậc thềm chẳng có một ai, còn phía bên trong, cậu nghe thấy tiếng trẻ con hò hét. Một nỗi sợ hãi thoáng ra đầu Phi-lip: “Không biết thầy giáo có đuổi mình về không nhỉ?”. Và cậu bắt đầu suy nghĩ cần phải làm gì. Quay về thì thể nào cũng bị con chó to hỏi thăm, còn vào trường thì sợ thầy lắm.

Có tiếng bà lão xách nước ngang qua trường vọng vào:

- Các bạn đi học hết rồi, cháu bé, sao còn đứng đó?

Phi-lip mạnh dạn bước vào trường. Đứng ở phòng ngoài cậu cởi chiếc áo khoác và mở cửa. Trong trường biết bao là trẻ con. Chúng hò hét đủ kiểu, còn đi lại ở giữa là ông giáo quàng chiếc khăn màu đỏ.

- Em kia làm gì đấy? – thầy giáo nói vọng về phía Philip.

Phi-lip ôm chiếc mũ trong tay và không nói gì.

- Em là ai?

Phi-lip vẫn im lặng.

- Cậu không bị câm chứ?

Phi-lip sợ quá, không thể cất lời.

- Thế thì cậu về nhà đi, nếu cậu không muốn nói gì.

Giá mà Phi-lip có thể nói được gì đó thì cậu sung sướng lắm, nhưng họng cậu bị cứng lại vì sợ hãi. Cậu nhìn thầy giáo rồi bật khóc. Lúc này thầy giáo thấy thương cậu bé. Ông xoa đầu cậu và hỏi lũ trẻ có biết cậu bé này không.

- Đó là Phi-lip bé nhỏ, em của Kos-chiu-shka. Nó đòi đi học, nhưng mẹ nó không cho, và thế là nó lẻn tới trường đấy ạ.

- Ừm, cậu vào ngồi cùng anh mình đi, còn thầy sẽ xin mẹ cậu cho cậu tới trường.

Thầy bắt đầu chỉ cho Phi-lip bé nhỏ những con chữ, còn Phi-lip đã thuộc chúng và còn biết đọc một ít nữa.

- Thế em thử đánh vần tên của mình xem nào.

Phi-li-pok nói:

- Kh-i-khi, lờ-i-li, pờ-ok-pok.

Lũ trẻ cười ồ lên.

- Được đấy, - thầy giáo nhận xét. Ai dạy em đọc vậy?

Phi-lip bé nhỏ khoái chí nói:

- Anh Kos-chiu-shka ạ. Em rất lanh lợi và em đã hiểu ngay lập tức. Em đúng là thông minh, thầy nhỉ?

Thầy giáo cười to và nói:

- Trò chớ vội khoe khoang, hãy học thêm nữa đi nhé.

Kể từ đó Phi-li-pok được cùng với lũ trẻ tới trường học.



[TBODY] [/TBODY]
 

masha90

Quản lý cấp 1
Модератор
Наш Друг
Mình xin góp vài ý nhỏ:

1) Người dịch mải mê dịch nên không để ý rằng đoạn đầu gọi Philipok là “chú”, đoạn sau lại gọi là “cậu”;

2) подённая работа = làm công nhật (đây là từ ghép từ по và день), nôm na là “làm thuê”;

3) Жучка và Волчок: đơn giản chỉ là tên của 2 con chó (con Жучка xông ra trước, con Волчок to hơn chạy sau con Жучка);

4) Пострелёнок = озорник, сорванец: nguyên văn là “thằng bé lêu lổng”, nhưng chỗ này dịch là “Này, thằng cu kia…” thì hợp với ngữ cảnh hơn;

5) Trong đoạn “Các bạn đi học hết rồi” nên thay chữ “đi” bằng chữ “vào” thì chuẩn hơn vì Philipok cũng đi học đấy chứ, chẳng qua là chưa dám vào thôi;
 

Hồng Nhung

Quản lý cấp 2
Thành viên BQT
Супер-Модератор
Mình xin góp vài ý nhỏ:

1) Người dịch mải mê dịch nên không để ý rằng đoạn đầu gọi Philipok là “chú”, đoạn sau lại gọi là “cậu”;

2) подённая работа = làm công nhật (đây là từ ghép từ по và день), nôm na là “làm thuê”;

3) Жучка và Волчок: đơn giản chỉ là tên của 2 con chó (con Жучка xông ra trước, con Волчок to hơn chạy sau con Жучка);

4) Пострелёнок = озорник, сорванец: nguyên văn là “thằng bé lêu lổng”, nhưng chỗ này dịch là “Này, thằng cu kia…” thì hợp với ngữ cảnh hơn;

5) Trong đoạn “Các bạn đi học hết rồi” nên thay chữ “đi” bằng chữ “vào” thì chuẩn hơn vì Philipok cũng đi học đấy chứ, chẳng qua là chưa dám vào thôi;
Тебе спасибо за комментарии. Перечитала оригинал, и заметила, что "за Жучкой - большая собака Волчок." Было непонятно, что я думала и так переводила.
 

masha90

Quản lý cấp 1
Модератор
Наш Друг
“Филипок бросился бежать, собаки за ним” и “Вышел мужик, отогнал собак...” – значит, собаки тут две (Жучка и Волчок).
 
Chỉnh sửa cuối:

hoang_ivan_97

Thành viên thường
các bạn cho mình hỏi cái câu Своей не нашёл, взял старую, отцовскую и пошёл в школу. Sao lại là Своей minh nghi no la Свою chu
 

Hồng Nhung

Quản lý cấp 2
Thành viên BQT
Супер-Модератор
CÂU CHUYỆN 2: СПОРЩИКИ
СПОРЩИКИ


Два человека на улице нашли вместе книгу и стали спорить, кому её взять.

Третий шёл мимо и спросил:

– Кто из вас умеет читать?

– Никто.

– Так зачем вам книга? Вы спорите всё равно, как два плешивых дрались за гребень, а самим чесать нечего было.
2 NGƯỜI ĐÀN ÔNG VÀ CUỐN SÁCH

Có hai người đàn ông đang đi trên đường cùng lúc nhìn thấy cuốn sách và thế là họ tranh nhau cuốn sách đó.

Đúng lúc đó có 1 người đàn ông khác đi ngang qua và hỏi:

- Ai trong số hai anh biết đọc?

- Không ai cả.

- Thế thì các anh tranh nhau cuốn sách để làm gì? Các anh chẳng khác nào 2 người đầu hói giành nhau cái lược, trong khi chẳng người có tóc.
[TBODY] [/TBODY]
P/S: Chuyện này mình hơi phân vân với cái đầu đề, không biết dịch sao cho thật đắt cái tên câu truyện.
 

Hồng Nhung

Quản lý cấp 2
Thành viên BQT
Супер-Модератор
các bạn cho mình hỏi cái câu Своей не нашёл, взял старую, отцовскую и пошёл в школу. Sao lại là Своей minh nghi no la Свою chu
Đây là chuyện do nhà văn viết, mình không chỉnh sửa gì nội dung cả. Ở đây bác Lev Tolstoy dùng cách 2 trong câu phủ định bạn ạ, nghĩa là trong câu phủ định của tiếng Nga có thể sử dụng cách 2 hoặc cách 4.
 

Hồng Nhung

Quản lý cấp 2
Thành viên BQT
Супер-Модератор
CÂU TRUYỆN 3: ЛЕНИВАЯ ДОЧЬ
ЛЕНИВАЯ ДОЧЬ
Мать с дочерью достали бадью воды и хотели несть в избу. Дочь сказала:

– Тяжело нести, дай я воды солью немного.

Мать сказала:

– Сама дома пить будешь, а если сольёшь, надо будет идти в другой раз.

Дочь сказала:

– Я дома не буду пить, а тут на весь день напьюсь.

CÔ CON GÁI LƯỜI BIẾNG

Bà mẹ cùng cô con gái của mình kéo được gàu nước từ dưới giếng lên và họ muốn xách chúng về nhà. Cô con gái nói:

- Xách thế này thì nặng lắm mẹ ơi, để con uống bớt đi một ít.

Bà mẹ đáp lại:

- Con sẽ uống nước ở nhà, còn nếu con muốn uống bây giờ, thì chúng ta sẽ đi lần khác nhé.

Cô con gái trả lời:

- Con sẽ chẳng uống ở nhà đâu, ở đây con tha hồ uống nước suốt cả ngày.
[TBODY] [/TBODY]
 

Hồng Nhung

Quản lý cấp 2
Thành viên BQT
Супер-Модератор
CÂU CHUYỆN 4: СТАРЫЙ ДЕД И ВНУЧЕК
СТАРЫЙ ДЕД И ВНУЧЕК


Стал дед очень стар. Ноги у него не ходили, глаза не видели, уши не слышали, зубов не было. И когда он ел, у него текло назад изо рта. Сын и невестка перестали его за стол сажать, а давали ему обедать за печкой.

Снесли ему раз обедать в чашке. Он хотел её подвинуть, да уронил и разбил. Невестка стала бранить старика за то, что он им всё в доме портит и чашки бьёт, и сказала, что теперь она ему будет давать обедать в лоханке. Старик только вздохнул и ничего не сказал.

Сидят раз муж с женой дома и смотрят – сынишка их на полу дощечками играет – что‑то слаживает. Отец и спросил:

– Что ты это делаешь, Миша?

А Миша и говорит:

– Это я, батюшка, лоханку делаю. Когда вы с матушкой стары будете, чтобы вас из этой лоханки кормить.

Муж с женой поглядели друг на друга и заплакали. Им стало стыдно за то, что они так обижали старика; и стали с тех пор сажать его за стол и ухаживать за ним.

ÔNG LÃO VÀ CẬU CHÁU TRAI

Có một ông lão đã rất già, không còn đi lại được nữa. Mắt ông đã loà, tai đã lãng và răng cũng đã rụng hết. Khi ông ăn, ông hay rây rãi ra xung quanh. Thế là cậu con trai và cô con dâu không cho ông ngồi ăn cùng họ trên bàn, mà đẩy ra gần bếp lò.

Một lần họ mang cho ông 1 bát cơm và thức ăn. Ông muốn kéo nó gần hơn, nhưng lại đánh rơi và làm vỡ. Cô con dâu liền càu nhàu, nói ông lúc nào cũng làm phiền họ, và còn làm vỡ bát. Cô nói thêm rằng từ giờ ông sẽ ăn bằng bát gỗ. Ông lão chỉ biết thở dài và không nói năng gì.

Một lần 2 vợ chồng ngồi ở nhà và nhìn thấy cậu con trai của mình chơi với đống đồ gỗ trên sàn. Thằng bé đang hí hoáy cái gì đó. Người bố mới hỏi:

- Con đang làm cái gì đấy, Mi-sa?

Mi-sa trả lời:

- Con đang làm bát gỗ. Khi nào bố mẹ già, con sẽ mang ra cho bố mẹ dùng.

Hai vợ chồng nhìn nhau rồi bật khóc. Họ cảm thấy xấu hổ vì đã đối xử thậm tệ với bố của mình. Và kể từ đó họ lại để ông lão ăn cùng với họ trên bàn và cẩn thận chăm sóc ông.



[TBODY] [/TBODY]
 

Phan Huy Chung

Thành viên thân thiết
Наш Друг
hình như bạn @Hồng Nhung nhầm một tý thì phải!
... дай я воды солью немного.
Theo tớ câu này phải dịch là : để con đổ bớt một ít nước đi.(đt Лить-слить)
....а если сольёшь, надо будет идти в другой раз. còn nếu giờ mà đổ bớt ,thì lại phải đi thêm lần nữa
 
Top