Ca khúc mừng Ngày Chiến Thắng 09-05

"Đôi bờ" là bài hát Nga viết cho bộ phim Khát=Жажда năm 1960 với tên gọi nguyên thủy là "Мы с тобой два берега=Em và anh là đôi bờ".
Người đầu tiên dịch "Đôi bờ" ra tiếng Việt là ông Vương Thịnh (1934-2010), nguyên Vụ trưởng Vụ Hợp tác Quốc tế - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Việt Nam, cùng cộng tác với Cao Thụy (sau là Đạo diễn điện ảnh). "Đôi bờ" đã trở thành bản tình ca Nga ngọt ngào luôn chinh phục, ngự trị tâm hồn những người Việt Nam đã từng đến Nga và cả những ai yêu nhạc nhưng chưa bao giờ đặt chân lên mảnh đất đầy tuyết trắng ấy. Nhiều người đã thuộc lòng lời Việt.
Nội dung bài hát theo nguyên tác là nói về một mối tình vô vọng của một cô gái và chính bản thân người con gái cũng nhận thức được điều ấy. Nhưng sâu thẳm tận đáy lòng mình, cô gái lại không hề muốn tin và vẫn hy vọng, đợi chờ. Hình ảnh những con vịt đều có đôi và những bạn gái đều đã có người yêu làm cô không khỏi chạnh lòng, nghĩ đến tình cảnh hiện tại của mình và người con trai như hai bờ của một dòng sông. Tuy vậy, cô vẫn kiên định chờ đợi ... Giai điệu của bài hát nhẹ nhàng, sâu lắng, phản ảnh nội tâm một người thiếu nữ. Lời Việt của bài hát rất thơ mộng nhưng thực ra không còn đúng ý của nguyên tác. Câu kết của nguyên tác "Мы с тобой два берега у одной реки" nghĩa là "Em và anh (mãi) như hai bờ của một dòng sông ", hàm ý chẳng bao giờ gặp được nhau
WIKIPEDIA

Buồn nhỉ. Chẳng bao giờ gặp lại.

Các bạn thân mến, những bài hát về chiến tranh với tôi không có khi nào lại coi là đã cũ. Một bài hát đã viết trên 60 năm rồi, lần đầu tiên ngồi dịch mà vẫn thấy nước mắt mình cũng rơm rớm, cảm thông cho số phận của những người lính trong chiến tranh. Khi chiến tranh tràn đến phá tan hết làng bản xóm thôn, biết bao người thân ngã xuống, nhà cửa ruộng đồng tan nát. Sau chiến tranh người lính trở về, tất cả người thân yêu không còn nữa, biết đi về đâu giờ này. Trong mạng cũng có nhiều người dịch là : “Giờ này anh ở đâu”. Nhưng theo tôi nếu đọc hết nội dung của đoạn đầu, là một người lính nghĩ đến cảnh hy sinh mất mát trong chiến tranh, khi gia đình không còn ai, thì biết đi về đâu? Nên tôi theo tôi phải dịch là “Giờ này anh về đâu” mới đúng. Trong chương trình ca nhạc vừa qua ca sĩ Trọng Tấn trình bày một lời bằng tiếng Việt cũng rất hay, nhưng dịch giả lấy phần đầu của lời 1 ghép với phần đuôi của lời 2. Nhưng theo đúng từ quân sự thì dịch là người bạn cùng trung đoàn, chứ không phải cùng binh đoàn hay bạn chiến đấu như mọi người đã dịch. Còn câu đầu tiên của bài hát nhấn mạnh từ “Tháng Năm” nghĩa là đánh dấu ngày 9 tháng 5 năm 1945- ngày chiến thắng Phát xít, nếu Trọng Tấn hát “đêm hè về” thì nó mênh mông quá. Xin giới thiệu các bạn bài hát do nhiều ca sĩ biểu diễn.

Tiểu đoàn – батальон; Trung đoàn – полк; Sư đoàn - дивизия​

Quân đoàn – корпус; Người cùng trung đoàn - однополчанин
Bạn chiến đấu – соратник.
​

Nhưng chú ý nhất là đoạn cuối với câu: "Gia đình người anh hùng Liên Xô đang sống nơi đây", thì đổi thành : "Gia đình người anh hùng của nước Nga đang sống nơi đây". Theo tôi như vậy nó hơi cục bộ quá, vì khi đó chống phát xít là Liên Xô chứ không riêng gì nước Nga, hơn nữa sau khi giải phóng những người chiến sĩ có nhiều chiến công nhận danh hiệu anh hùng Liên Xô, chứ không phải anh hùng của nước Nga. Mong các bạn lưu ý cho điểm này.


ГДЕ ЖЕ ВЫ ТЕПЕРЬ, ДРУЗЬЯ- ОДНОПОЛЧАНЕ - GIỜ NÀY ANH VỀ ĐÂU, HỠI NGƯỜI BẠN CÙNG TRUNG ĐOÀN
Музыка: Василий Соловьёв-Седой - Слова: Алексей Фатьянов

Майскими короткими ночами,
Отгремев, закончились бои.
Где же вы теперь, друзья-однополчане,
Боевые спутники мои?
Я хожу в хороший час заката
У сосновых новеньких ворот;
Может, к нам сюда знакомого солдата
Ветерок попутный занесёт.

​

Мы бы с ним припомнили, как жили,
Как теряли трудным вёрстам счёт.
За победу мы б по полной осушили,
За друзей добавили б ещё.
Если ты случайно неженатый,
Ты, дружок, нисколько не тужи,
Здесь у нас в районе, песнями богатом,
Девушки уж больно хороши.

Мы тебе колхозом дом построим,
Чтобы было видно по всему:
Здесь живёт семья советского героя,
Грудью защитившего страну.
Майскими, короткими ночами,
Отгремев, закончились бои.
Где же вы теперь, друзья-однополчане,
Боевые спутники мои?

Chúngtôisẽdựngchoanhmộtmáinhà nôngtrang, ​

Đểkhắpnơimọingười đềubiết:​

Gia đìnhngườianhhùngXô Viếtsốngnơi đây,​

Đã từnglấythânmìnhbảovệ đấtnướcthânyêu.​

Những đêmthángNămthậtngắnngủi,
Khắpmặttrận đã kếtthúc, lặngyên.
Giờnàyanhvề đâu, hỡingườichiếnsĩ cùngtrung đoàn,
Nhữngngườibạncùngchiến đấubêntôibaongàyqua?​

1947
TP. HồChí Minh 02.11.2011
MinhNguyệtdịch.
Виктор Вуячич - Где же вы теперь, друзья-однополчане?

ТенорА XXI века, Где же вы теперь друзья однополчане.

“Клавдия Шульженко”

GIỜ NÀY ANH VỀ ĐÂU
Ca sĩ Trọng Tấn trình bày.
Đêmhè về ánhtrăngvàngchiếukhắpthônlàng.
Chiếntrườngkhôngcòntiếngsúngxưahờnoán.
Giờnàyanhvề đâu, hỡingườibạncũ cùngbinh đoàn,
Đã sánhbướccùngnhautrêncon đườngxa?
Nếugiờnàybạnhiềncònthiếumộtgia đình,
Xinbạn đừngngạingùngvềchốnquê tôi.
Miền đồngquê phì nhiêu, nôngtrườnglờiháthoà êm đềm
Có nhiềucô đẹpnhư tiếngcabanchiều.

​

Ngày chiến thắng phát xít 9/5/1945
Mỗi khi nhớ lại những bộ phim viết về đề tài chiến tranh của Liên xô trước đây, chúng ta đều thấy hình ảnh người lính, sĩ quan khoác trên mình chiếc áo bằng nỉ, bằng dạ trong những ngày đông lạnh giá, đó chính là chiếc áo ta hay gọi là Bađơxuy hay áo palto, nhưng áo lính trong tiếng Nga thì gọi là ШИНЕЛЬ. Trong thời gian tôi học tiếng Nga tại trường Tổng hợp Minsk không hiểu sao họ dạy cho chúng tôi nhiều bài hát về chiến tranh đến thế, có lẽ đó là những sự đồng cảm với Việt nam vừa bước qua trận chiến hay chăng. Bài hát này có trong một bộ phim viết về những người lính trong cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại “Белорусский вокзал” “Nhà ga Belorussia”. Mỗi khi nghe hát, từng câu từng chữ như cảm thấy cào xót trong lòng mình khi nghĩ đến những người lính của chúng ta, từ biệt quê hương nơi có mẹ già, vợ trẻ con thơ chờ mong, để lên đường vào chiến trận. Thế rồi chiến tranh có mấy ai trở về được nguyên vẹn, chiến tranh nhiều người phải yên nghỉ nơi chiến trường. Khi chiến tranh kết thúc, chiến thắng trở về, trước khi chia tay bạn bè nằm lại, miệng như muốn hét thật vang, các bạn ơi hãy khoác áo lên về nhà đi thôi. Bài hát mỗi lần nghe là một lần cảm thấy buồn, nhưng đất nước có chiến tranh thì những nỗi buồn là đương nhiên phải không các bạn.

А мы с тобой брат из пехоты
А летом лучше чем зимой
С войной покончили мы счеты
С войной покончили мы счеты
С войной покончили мы счеты
Бери шинель пошли домой



Война нас гнула и косила
пришел конец и ей самой
Четыре года мать без сына
Четыре года мать без сына
Четыре года мать без сына
Бери шинель пошли домой

Đã bốnnămrồimẹvắngcontrai​

Đã bốnnămtrờimẹconchialìa
Đã bốnnămquamẹ đã xacon​

К золе и пеплу наших улиц
Опять опять товарищ мой
Скворцы пропавшие вернулись
Скворцы пропавшие вернулись
Скворцы пропавшие вернулись
Бери шинель пошли домой


А ты с закрытыми очами
Спишь под фанерною звездой
Вставай вставай однополчанин
Вставай вставай однополчанин
Вставай вставай однополчанин
Бери шинель пошли домой



Что я скажу твоим домашним
Как встану я перед вдовой
Неужто клясться днем вчерашним
Неужто клясться днем вчерашним
Неужто клясться днем вчерашним
Бери шинель пошли домой



Мы все войны шальные дети
И генерал и рядовой
Опять весна на белом свете
Опять весна на белом свете
Опять весна на белом свете
Бери шинель пошли домой
Бери шинель пошли домой

Minh Nguyệt dịch

​

«ГДЕ ЖЕ ВЫ ТЕПЕРЬ, ДРУЗЬЯ-ОДНОПОЛЧАНЕ»

Сохранились воспоминания композитора Соловьева-Седого о том, как создавалась эта песня. Однажды во время поездки на большую сибирскую стройку он встретился с бывшими воинами-фронтовиками, долго беседовал с ними, недавними солдатами, которых раскидало, разметало по всей стране. «Возвращаясь в Ленинград, – рассказывал Василий Павлович, – я все думал о них. Мне вдруг в голову пришла фраза: «Где же вы теперь, друзья-однополчане?» Я стал варьировать эту фразу, искать для нее мелодическое и ритмическое решение. Потом наиграл мелодию своему другу – поэту Алексею Фатьянову. Тот долго, внимательно вслушивался и через несколько дней показал мне стихи. Это было не совсем то, что я задумал. Перебрав несколько других вариантов, я тем не менее сочинил песню. Первый исполнитель Ефрем Флакс ее, однако, раскритиковал: написанная в минорной тональности, песня получилась какой-то тоскливой, однообразной. Вроде как и не рад солдат возвращению к мирному труду. Флакс посоветовал переделать вторую половину куплета с отклонением в параллельный мажор. Попробовал – вышло. Вот так у песни этой, получившей большое распространение в послевоенные годы, оказалось три автора. Кроме меня – еще Фатьянов и Флакс».

Источник: http://vm.ru/news/2005/02/24/istoriya-pesni-8084.html

КO ДНЮ ПОБЕДЫ 9 МАЯ 1945-2015!
Oгонёк (стихи 1943, выпуск 1947)

Lời của bài hát thuộc về nhà thơ so-viet lỗi lạc Михаил Исаковский, còn tác giả phần âm nhạc đến nay vẫn không rõ do hoàn cảnh ra đời, và vì vậy, được coi là sáng tạo của nhân dân.
Lần đầu tiên bài "Oгонёк" được ghi đĩa sau chiến tranh và phát trên radio với tiếng hát của ca sĩ nổi tiếng Владимир Нечаев năm 1947 cùng dàn nhạc nhẹ Đài phát thanh toàn Liên bang do nghệ sĩ Виктор Кнушевицкий chỉ huy. Ông được coi là người đầu tiên biên tập, dàn dựng và ghi âm tiết mục này. Trước đó không hề có một bản thu âm nào gắn với giai điệu mà chúng ta đã quen thuộc và yêu thích.
Bài thơ của М. Исаковский được công bố lần đầu ngày 19 tháng 4 năm 1943 trong tờ báo "Правдa" (Sự Thật) ở mục Bài hát, nhưng không hề có nốt nhạc. Tác giả dự đoán là trước sau thì bài thơ cũng sẽ được phổ nhạc, cũng như chuyện đã xảy ra với nhiều bài thơ khác của ông. Vậy là sau đó các nhạc sĩ chuyên nghiệp và nghiệp dư, đạo diễn và cả nhạc công cùng phổ nhạc cho bài thơ.
Một số nhạc sĩ có tên tuổi gắn với phần nhạc của bài thơ này, bao gồm М. Блантер, А. Митюшин, Н. Макаровa... Song không một phần nhạc nào của họ được trình diễn dù ở phòng hòa nhạc, trên đài hay ghi đĩa và cũng không lưu lại trong công chúng. Nhà thơ Исаковский kể lại đã có nhiều người cố chứng minh họ là tác giả phần nhạc của bài hát. Thậm chí đã phải thành lập một ủy ban từ Hội nhạc sĩ để chứng minh không ai trong số những người mạo danh này có thể viết nhạc cho bài hát. Giai điệu của bài hơi giống một điệu tango mà tác giả cũng là vô danh.
Bài hát Oгонёк, cùng với Катюша rất nổi tiếng ở Nhật Bản. Năm 1955 có quán ở Tokyo đã đặt tên quán theo bài hát này.
Mời các bạn nghe Огонёк qua tiếng hát của ca sĩ, nghệ sĩ Владимир Нечаев:
Một số clip khác:

У каждого своя война,
Свой мир, своя тревога,
Но есть одна для всех весна,
Берлинская дорога.
Плесну на землю, помянем
Всех тех, кто был нам дорог.
Спасибо вам, что мы живем,
Забыв, как пахнет порох.
Спасибо вам, что мы живем,
Забыв, как пахнет порох.

Припев:
Киев, Минск и Москва,
Сталинград, Ленинград и Берлин,
Харьков, Брест, Крым, Смоленск,
Помним всех, кто нас спас от беды.
Кто горел, кто летал, кто в атаке бросался на ДЗОТ.
Не забудет страна 45 победный наш год…
Не забудет страна 45 победный наш год.

Изрыта взрывами земля,
На фронтовой дороге,
Сквозь дым и в пламени огня
Шагали вы, как Боги,
И над Рейхстагом водрузив
Простреленное знамя,
Фашистов яростно разбив,
Домой вернулись к мамам…
Фашистов яростно разбив,
Домой вернулись к мамам.

Припев:
Киев, Минск и Москва,
Сталинград, Ленинград и Берлин,
Харьков, Брест, Крым, Смоленск,
Помним всех, кто нас спас от беды.
Кто горел, кто летал, кто в атаке бросался на ДЗОТ…
Не забудет страна 45 победный наш год.
Не забудет страна 45 победный наш год.

Xin giới thiệu đôi lời về bộ phim “БАЛЛАДАОСОЛДАТЕ”"Ballad of a Soldier" do xưởng phim Mosfilm sản xuất năm 1959 là một bộ phim đề tài chiến tranh của Điện ảnh Xô Viết do Grigori Chukhrai đạo diễn. Bộ phim là một trong số ít các phim Liên Xô nổi tiếng ở nước ngoài. Phim lấy bối cảnh chiến tranh thế giới thứ II với nhân vật chính là chàng lính trẻ Alyosha và chặng đường về nhà thăm mẹ của anh. Trên đường đi anh đã gặp và tiếp xúc với nhiều người, nhiều cảnh ngộ trong chiến tranh. Mặc dù có đề tài chiến tranh nhưng các cảnh chiến tranh trong phim không nhiều, thay vào đó là những góc quay tuyệt đẹp và mối tình lãng mạn giữa Alyosha và cô gái Shura nảy nở ngay trong chiến tranh. Bộ phim đã giành được nhiều đề cử và giải thưởng trong các LHP danh tiếng trong đó có giải BAFTA năm 1961, giải đặc biệt (Special Jury prize) của LHP Cannes năm 1960 và các đề cử giải Oscar cho Kịch bản hay nhất và đề cử giải Cành cọ vàng cho phim hay nhất.
Khi tham gia bộ phim cả 2 diễn viên chính là Vladimir Ivashov và Zhanna Prokhorenko đều mới chỉ 19 tuổi, bằng tuổi với nhân vật của họ trong phim, và không có nhiều kinh nghiệm diễn xuất. Sau này Grigori Chukhrai có nói về sự lựa chọn của ông: "Đúng là rất mạo hiểm khi lựa chọn 2 diễn viên thiếu kinh nghiệm vào vai chính, nhưng sự mạo hiểm đó đã không làm tôi hối hận. Vladimir và Zhanna đã mang lại một gam màu quý giá cho bộ phim, tình yêu và lòng nhiệt tình của tuổi trẻ."
“БАЛЛАДАОСОЛДАТЕ”"Ballad of a Soldier" rất khác với các bộ phim chiến tranh của Liên Xô, không mang nặng tính chất tuyên truyền, nhưng bộ phim vẫn giữ nguyên vẹn tinh thần Liên Xô trong nó, với cách thức làm phim đậm chất điện ảnh Xô viết với các đột phá trong góc quay. Bộ phim được cả các nhà phê bình phim của Mỹ (vốn không ưa thích phim Châu Âu) ca ngợi là một bộ phim kinh điển và được tờ New York Times đưa lên thành một biểu tượng điện ảnh.

БАЛЛАДА О СОЛДАТЕ – BÀI CA NGƯỜI LÍNH“ЭДУАРД ХИЛЬ”Музыка: В.Соловьев-Седой - Слова: М.Матусовский


Полем, вдоль берега крутого,
Мимо хат,
В серой шинели рядового
Шел солдат.
Шел солдат, преград не зная
Шел солдат, друзей теряя,
Часто, бывало,
Шел без привала,
Шел вперед солдат.


Trên cánh đồng, dọc theo bờ dốc đứng,
Gần những ngôi nhà,
Trong áo khoác xám của người binh nhì
Có người lính đang bước đi.
Người lính bước đi chẳng hề biết trở ngại
Người lính bước đi, thất lạc bạn bè,
Chuyện vẫn thường xẩy ra như thế,
Người lính bước đi không dừng chân,
Người lính đang tiến về phía trước.

Шел он ночами грозовыми
В дождь и град
Песню с друзьями фронтовыми
Пел солдат.
Пел солдат, глотая слезы,
Пел про русские березы,
Про кари очи,
Про дом свой отчий,
Пел в пути солдат

Anh đi qua những đêm giông tố
Trong những trận mưa và mưa đá
Người lính hát vang.
Bài ca cùng đồng đội ngoài mặt trận
Người lính hát, nuốt những giọt lệ rơi,
Hát về những cây bạch dương của nước Nga,
Về những đôi mắt huyền,
Về ngôi nhà thân yêu của mình,
Người lính hát trên đường

Словно прирос к плечу солдата
Автомат-
Всюду врагов своих заклятых
Бил солдат
Бил солдат их под Смоленском,
Бил солдат в поселке энском,
Пуль не считая,
Глаз не смыкая,
Бил врагов солдат.

Dường như bám vào vai người lính
Một khẩu tiểu liên -
Người lính đánh
Kẻ thù khốn kiếp của mình ở khắp nơi
Người lính đánh chúng tại Smolensk
Người lính đánh trong làng Enski
Đạn không đếm
Mắt không nhắm,
Người lính giết lũ giặc.

Полем, вдоль берега крутого
Мимо хат
В серой шинели рядового
Шел солдат
Шел солдат, слуга Отчизны,
Шел солдат во имя жизни,
Землю спасая,
Мир защищая,
Шел вперед солдат!

Trên cánh đồng, dọc theo bờ dốc đứng,
Gần những ngôi nhà,
Trong áo khoác xám của người binh nhì
Có người lính đang bước đi.
Người lính đang đi, là đầy tớ của Tổ quốc,
Người lính đang đi chính vì cuộc sống,
Cứu nguy trái đất,
Bảo vệ hòa bình,
Người lính tiến về phía trước!


Tp. Hồ Chí Minh 22.12.2010
Minh Nguyệt dịch