10. Năm tháng dần qua
Mấy năm học tiếp theo, như đã thống nhất, tôi và Nely không liên hệ gì. Hàng năm, và dịp Giáng sinh mẹ gửi thiếp chúc mừng và không bao giờ nhắc đến Nely. Dăm ba lần mẹ gửi hoa quả và thịt đóng hộp nhà làm qua tàu hỏa cho tôi.
Kỳ II năm thứ 5 ĐH, sắp ôn thi tốt nghiệp, mẹ viết thư hỏi tôi đã chuẩn bị tư trang thế nào, đã mua sắm gì để có cái khi đi làm việc. Tôi nói là khá đủ như mọi người, mỗi thứ 1 cái theo quy định. Ngày hôm sau, cả nhà về quê thu hoạch thỏ, nhà nuôi nhiều thỏ để lấy bộ lông và thịt, bố Nely hun khói nguyên cả con và gửi cùng mấy đồ hộp cho tôi. Nhìn chiếc hòm gổ dán vuông vắn bên trong lót ngay ngắn lớp lá hạt dẻ Kastan vàng khô, tôi nhớ đến những lá thư của Nely - phải chăng ta đã chôn vùi những gì đã qua vào nấm mồ của quá khứ?
Mấy tuần sau mẹ gọi điện thoại hỏi:
- Con có đem theo được 2 xe đạp không?. Tôi trả lời:
- Về quy định thì không, nhưng chiếc thứ 2 tháo ra coi như phụ tùng thì không hề gì.
Mẹ bảo ngày mai sẽ gửi tiền để mua thêm 1 chiếc xe đạp “Sport”, đồng hồ “Polyot” mạ vàng và vài thứ làm quà cho bố tôi.
Không lần nào tôi kể nhiều về bố cho Nely, vì không có chuyện gì của một người bình thường để nói. Hai tháng lương của mẹ dành cho bố tôi như nhắc: Đã đến lúc cần biết trách nhiệm của mình trong gia đình.
* * * * * *
Em gái cô bạn khoa Lý, là người đầu tiên gặp trên đất Việt Nam, ra đón ở ga Hàng Cỏ, một thời gian ở Khu số 4 Hoàng Diệu nhà của bố mẹ cô khi nhà tập thể của UB KHKT Nhà nước (bây giờ là Viện Khoa học Việt Nam) mới chuyển từ nơi sơ tán về. Có bác ở đó hình như cũng biết chuyện riêng, khuyên: Cháu ở lại đây, các cô cưới vợ cho!
... năm 76 vào Viện ĐH Huế trong số giảng viên chi viện, thấy thực tế tại chỗ, có chút băn khoăn: Ai chi viện cho ai, và chi viện cái gi?
... xã hội thay đổi, những gì mình quan niệm về nó cũng đổi khác theo.
... trước khi đi, đến chia tay cô bạn thân học sau 1 lớp thời phổ thông, cô bạn hỏi: - Mình không hiểu. Là cán bộ diện cơ cấu, làm việc có uy tín, đi nước ngoài mấy lần, lấy vợ khi cô ta còn là SV, giữ lại trường rồi đi làm Thạc sĩ, nhà cửa xây cất đàng hoàng, thiếu gì nữa mà đi?
Không thể giải thích cho cô bạn được: Đi không phải vì “Thiếu” mà do cảm nhận “Thừa” khi mình là con ốc thừa trong guồng máy, không có mình chắc guồng máy sẽ chạy tốt hơn?
Đi khi đã có cậu học sinh mình dạy đi làm TS và coi như “trả” được công cho mình ăn học.
Đi khi gia đình bắt đầu rạn nứt cùng với biến đổi xã hội;
Và nếu làm việc hết sức mình chỉ đủ để kiếm sống cho bản thân còn một số ai đó hưởng, thì ở một nơi nào đó biết mình, vừa làm vừa chơi, chí ít cũng là lối thoát trước mắt cho bản thân...
................
... những năm đầu 90, do tập thể công nhân bầu và Nhà máy đề nghị, là Quyền Đơn vị trưởng và Trưởng vùng duy nhất toàn Liên bang do "dân bầu", phụ trách Liên hợp có hơn 2000 người Việt Nam. Chính những năm tháng “chà xát” với môi trường đó đã trang bị thêm thực tế cho hành trang đầy sách vở của mình.
... kịp tổ chức Công ty Liên doanh “VINARUS” ở miền Nam nước Nga, là 1 trong 3 công ty có người Việt đứng đầu ở LB lúc đó, hợp pháp hóa hộ khẩu và điều kiện ăn ở, buôn bán cho hơn 50 ”bộ đội” thời kỳ sau Liên Xô.
Anh bạn ở “Đôm 5” hỏi:
- Sao cậu không thu mỗi người vài trăm đô công tổ chức?
- Khi người ta gặp khó khăn, vật chất lại không khá hơn mình, việc đó trái với những gì mình quan niệm.
- Cậu không có đầu óc kinh doanh, sẽ không làm được gì trên thương trường. Để tất cả lại cho mình quản lý, mình sẽ lo cho cậu nhà cửa, xe cộ và vốn sinh sống ban đầu?
- Đồng ý với cậu. Làm giàu phải biết cách và có gan, nhưng mình không có cả 2 thứ đó.
* * * * * *
Thế là xong mọi việc:Khi cần Độc lập - đã bằng nhiều cách để thoát khỏi mọi ràng buộc.
Để có Tự do - cũng có kha khá kiến thức và tối thiểu điều kiện vật chất để thể hiện những gì mình có thể làm được.
Còn Hạnh phúc - sao xa vời quá?
Cầm tờ giấy ly hôn trong tay, với cậu con trai học xong lớp 2 từ Việt Nam vừa sang, mình sẽ về đâu để có Hạnh phúc dù là nhỏ nhoi nhất trong những năm 92 đầy biến động này?