Chiến Tranh Vệ Quốc (1941–1945)

Trong khi đó, Va-nha cùng khẩu đội ngồi trên xe vận tải phóng đến địa điểm do đại úy Ê-na-ki-ép ấn định. Xe khẩu đội hai vất vả lắm mới theo kịp. Hai xe phóng, bụi mù trời. Vậy mà trung sĩ Mát-vê-ép, theo thói quen luôn luôn đứng trên xe, thỉnh thoảng lấy báng súng đập vào buồng lái, kêu lớn:

- Sao thế, Cô-xcha! Phóng nhanh lên! Nhanh lên! Nhanh lên! ]

Khẩu pháo, móc vào xe cùng với hòm đạn lắc lư và nhảy cẫng như đồ chơi trẻ con. Đến các chỗ ngoặt các chiến sĩ lảo đảo ngả nghiêng. Mũ sắt đập vào nhau, người nọ túm tay người kia. Nhưng không ai cười. Cũng không thấy những câu đùa cợt thường được nghe trong những trường hợp tương tựu.

Bộ mặt của họ trông khắc khổ, không động đậy, tựa chừng khắc bằng gỗ. Trong ánh sáng ảm đạm của buổi sáng lộng gió, những chiếc mũ sắt màu xanh lá cây đội sụp xuống ngang mắt hình như đen xẫm lại.

Va-nha không biết khẩu đội đi đâu. Anh em dời vị trí nhanh đến nỗi cậu bé không kịp hỏi han ai. Cậu chỉ biết khẩu đội được điều ra trận địa, ở đó trận đánh đã bắt đầu mà họ sẽ phải tham gia bằng một hành động khác thường, xưa nay chưa có.

Bị lôi cuốn bởi không khí căng thẳng và nóng lòng chờ đợi chung, Va-nha ngồi, một tay nắm chặt lấy mép ghế dài, một tay luôn luôn thọc vào túi, nắm chiếc lắc-lê.

Miệng cậu mím lại, đôi mắt nghiêm trang, thăm dò nhìn quanh, còn bộ mặt nhỏ bé, lại càng nhỏ bé hơn, thon thả hơn dưới chiếc mũ sắt lớn, cũng như các chiến sĩ khác, hình như khắc bằng gỗ.

Đi tắt qua ruộng vườn cày sới khoảng hai cây số, xe bắt đầu xuống dốc. Ở đây, một chiến sĩ to lớn chạy lại đón xe, từ đằng xa đã giơ tay lên trời ra hiệu.

Xe trước đi chậm lại một chút. Chiến sĩ nhảy lên bậc.

- Nhanh lên!-anh vội vàng dục người lái, cánh tay khổng lồ, đen thui chỉ hướng đi.-Mở hết tốc độ, không được đỗ. Phải qua nhanh ngọn đồi kia. Thấy chưa? Súng cối của chúng bắn được tới đó.

Người lái gạt mạnh côn, két nước sì khói, xe gầm gừ trèo dốc.

- Tình hình ở đó thế nào?-trung sĩ Mát-vê-ép hỏi chiến sĩ dẫn đường đứng ở bậc xe để chỉ hướng.

- Chúng dùng cả một tiểu đoàn đánh hai đại đội ta. Vất đấy! Bộ binh yêu cầu pháo.

- Đơn vị bộ binh nào?

- A-khun-ba-ép.

Trung sĩ Mát-vê-ép gật gù thông cảm:

- Được, sẽ cho biết tay.

Va-nha nhìn người chiến sĩ và nhận ra đó là Bi-đên-cô.

- Chú Bi-đên-cô!-cậu vui vẻ gọi.-Cháu cũng ở đây. Làm nhiệm vụ số sáu. Cháu có lắc-lê riêng để vặn ống. Lắc-lê đây này!

Cậu bé rút lắc-le ở túi ra. Nhưng Bi-đên-cô không nhìn thấy Va-nha. Đúng lúc đó, xe tiến vào vùng nguy hiểm và mở hết tốc độ. Người lái xe càng ấn mạnh bàn đạp, nghiến răng lầm bầm chửi rủa, giận dữ kéo cần.

Bốn viên đạn đồng thời nổ xung quanh xe. Vì hom đạn xủng xoảng, vì tiếng động cơ xe gầm lên, vì pháo nẩy lên nẩy xuống ầm ầm khi qua những gò đống, cậu bé không nghe thấy tiếng đạn bay, đạn nổ. Bỗng nhiên, cậu chỉ thấy một đám đất đen xì, từ mặt đống khoai tây tung bổng lên trời. Cậu cảm thấy mình bị một luồng hơi đẩy.

Tuy vậy, bốn viên đạn nổ khá xa nên không gây thiệt hại. Một phút sau, xe vượt qua nơi nguy hiểm và xuồng dốc, còn đỉnh đồi ở đằng sau thì đã bị một đám mây khói đạn xám thẫm bao phủ.

- Thế nào chúng cũng bắn phá khoảng trống đó đến chiều cho mà xem!-Mát-vê-ép khinh khỉnh nhận xét và lấy tay xoa bộ ria và mớ tóc mai để theo kiểu “Xê-ba-xtô-pôn” diện của mình, hình như muốn xem nó có bị sức nổ vặt trụi không.

- Đứng lại!-Bi-đên-cô nói.

Xe quay ngoặt lại để hướng nòng súng về phía địch rồi đứng bặt. Các pháo thủ nhảy xuống đất, tháo hòm đạn, khỏi khẩu pháo. Lúc đó, Bi-đên-cô trông thấy Va-nha:

- À, bé chăn bò! Chú mày ở đây à?

Hai bàn tay khỏe mạnh của anh ôm lấy cậu bé, nhấc cậu khỏi thành xe cao đặt xuống đất.

- Chú Bi-đên-cô, chú xem đây này!-Va-nha hăng hái kêu lên, chìa cho anh trinh sát thấy chiếc lắc-lê.

- Chà, cái chú pháo thủ lão luyện này!

Bi-đên-cô sung sướng nhìn cậu bé và đồng thời, lòng đượm một chút ghen tị, anh soi mói nhìn xe các pháo thủ có hoàn thiện được gì cho cái hình thức bề ngoài của chú em nuôi ngày trước của mình không. Chỉ có một điều hơn là các pháo thủ đã kiếm cho cậu bé một chiếc mũ sắt làm cho Va-nha giống lính cũ hơn. Còn lại thì vẫn như trước. Nhưng quân phục không còn nhẫy bóng nữa mà đã nhăn nhúm, sờn bạc. Ủng đã có những vết nhăn sâu và sụn xuống. Ống tay áo khoác dài có một chỗ hoen dầu mỡ.
Trong thâm tâm, Bi-đên-cô thấy thích thú vì chú bé đáng yêu của mình có phong thái chiến đấu hơn.

Tuy vậy, không ghìm được mình, anh càu nhàu;

- Sao mà tả tơi, như vớt ở đống bùn lên thế!… Không biết xấu hổ!

- Chú ạ, không phải tại cháu. Có khi phải để nguyên quần áo nằm ngay xuống đất, cạnh pháo.

- Cạnh pháo!-Bi-đên-cô chua sót nói.-Ở cánh mình, chú mày sạch sẽ là thế! Nhưng dù sao cũng phải giữ gìn quần áo cấp phát cho tốt.

Va-nha hiểu rằng Bi-đên-cô nói chỉ để mà nói. Cậu cảm thấy Bi-đên-cô vẫn yêu quý mình như trước. Ấm áp trong lòng, cậu muốn kể cho Bi-đên-cô nghe tất cả những sự việc vui mừng và quan trọng đã xảy ra trong thời gian gần đây: nào là bản thân đã được bắn súng một lần, nào là hôm qua được giao nhiệm vụ số sáu, nào là đại úy Ê-na-ki-ép đã nhận cậu là con nuôi và đã báo cáo sư đoàn.

Cậu còn muốn hỏi thăm chú Goóc-bu-nốp, muốn biết tun tức mới trong đơn vị trinh sát, những chiến lợi phẩm mới của họ.

Nhưng cậu chẳng kịp hỏi gì. Trận đánh đang sôi sục chung quanh. Thì giờ là vàng ngọc, không thể nói chuyện nhiều.

Chỉ trong vòng một phút rưỡi, xe và hòm đạn đã được tháo ra khỏi pháo. Trung sĩ Mát-vê-ép hô một khẩu lệnh, từ xưa đến nay Va-nha chưa từng nghe:

- Kéo pháo!

24


Các pháo thủ tức thì xúm quanh khẩu pháo, nâng nòng, bám bánh xe, hai người một bên, buộc dây vào trục và hừ hự kéo khá nhanh theo hướng Bi-đên-cô chạy trước ra hiệu chỉ dẫn.

Các chiến sĩ khác nắm lấy hòm đạn rồi kéo lê theo sau pháo.

Không ai bảo cậu bé, tự cậu phải biết làm gì. Cậu nắm lấy quai dây buộc vào một hòm đạn định kéo. Nhưng hòm nặng quá. Không suy nghĩ lâu la, Va-nha dùng lắc-le nập nắp, lấy hai viên đạn phủ đầy dầu mỡ, đặt mỗi viên trên một vai, chạy ù theo, người lom khom vì sức nặng.

Khi cậu chạy đến nơi, khẩu pháo đã đứng cạnh một đống thân cây khoai tây lớn và đang ở tư thế chiến đấu. Khẩu pháo thứ hai đứng cách đó không xa.

Đại úy Ê-na-ki-ép cũng có mặt.

Va-nha chưa từng thấy đại úy trong tư thế này. Anh nằm dưới đất như một người lính bình thường, đầu đội mũ sắt, chân giạng ra, khuỷu tay tỳ mạnh xuống đất. Anh đang ngắm ống nhòm.

Cạnh đó, mình khoác chiếc áo mưa ngụy trang lốm đốm, buộc dây chặt ở cổ, đại úy A-khun-ba-ép nằm nằm nửa ngồi, cùi tay tỳ lên súng tiểu liên. Bên cạnh anh có một tập bản đồ gấp lại đặt nằm dưới đất.Va-nha nhìn thấy trên bản đồ có hình mũi tên đậm màu đỏ hướng về một điểm.

Ngay tại đó có hai người nằm: quan trắc viên Cô-va-lép và quan trắc viên khẩu đội hai mà Va-nha chưa biết tên. Cả hai người cùng nhìn theo phía người chỉ huy tiểu đoàn pháo đang nằm.

- Các đồng chí nhìn rõ chứ?-đại úy Ê-na-ki-ép hỏi.

- Rõ,- hai người quan trắc viên đều đáp.

- Mục tiêu các đồng chí ước xa bao nhiêu?

- Tới bảy trăm thước.

- Đúng. Bảy trăm ba mươi. Bắn vào đó nhé!

- Tuân lệnh!

- Ngắm trúng. Bắn nhanh. Giữ vững tốc độc. Bám sát bộ binh. Sẽ không có khẩu lệnh riêng.

Đại úy Ê-na-ki-ép nói chắc, gọn, sau mỗi cầu điểm một chấm tựa như đóng đinh. Cứ mỗi lần chấm câu, A-khun-ba-ép lại gật đầu tán thành, miệng hé một nụ cười không vui, lạ lùng, không động đậy, để lộ hàm răng đầy đặn và trắng bóng.

- Lập tức bắn khi có tín hiệu chung,-đại úy Ê-na-ki-ép nói.

- Một pháo sáng màu đỏ,-A-khun-ba-ép vội vàng nói, tay nhét bản đồ vào xà-cột.-Tự tôi bắn. Các
đồng chí theo dõi kỹ.

- Tuân lệnh!

A-khun-ba-ép đút đầu dây vào khóa của xà-cột rồi kéo mạnh.

- Tôi đi nhé!-anh dứt khoát nói, không chào ai, chạy vội lên phía trước, nơi đang vang lên tiêng súng trường bắn nhau càng ngày càng rồn rập.

- Còn hỏi gì không?-Ê-na-ki-ép hỏi các quan trắc viên.

- Hết!

- Thôi, về vị trí!

Hai quan trắc viên bò về vị trí mình. Chỉ tới đây Va-nha mới nhận thấy tất cả xung quanh đều nằm rạp xuống đất và khi cần di chuyển đều phải bò. Người ở đây khá đông: có pháo thủ, có bộ binh, có hai nữ y tá mang túi cứu thương, có mấy người điện thoại viên nằm cạnh những hòm bằng da và cuốn dây điện, có một thương binh cuốn băng ở tay và đầu.

Ngoài ra, Va-nha lại nhận thấy thỉnh thoảng trong không khí có tiếng rít giống như tiếng một con chim nào đó huýt lên trong trẻo và thanh thanh. Bây giờ cậu mới hiểu những viên đạn lạc đang bay. Cậu hiểu rằng mình đang ở một nơi sát tuyến bộ binh. Ngay lúc đó cậu nhìn thấy đội hình của các đồng chí nằm cách đó rất gần.

Từ lâu Va-nha đã nhìn thấy ở đằng trước, ở giữa cánh đồng một rẫy đống lù lù giống như khóm khoai tây. Bây giờ cậu trông thấy rõ chính là tuyến bộ binh. Đằng trước họ là quân Đức.

Cậu thận trọng cúi lom khom đến gần khẩu pháo, đặt đạn xuống đất và nằm vào vị trí số sáu, bên cạnh hòm đạn.

Va-nha cảm thấy mọi sự việc ngày hôm đó tiến triển chậm chạp, nặng nề khác thường. Thực ra, sự việc tiến triển nhanh chóng một cách kỳ lạ.

Cậu nghĩ rằng giá được đại úy chú ý tới, cười với đại úy, chìa cái lắc-lê ra, hô lớn: “Kính chào đồng chí đại úy!”, tóm lại, giá cho đồng chí biết được là mình đi cùng đơn vị đến đây, và cũng đang chiến đấu như các chiến sĩ khác. Nhưng chưa kịp nghĩ hết thì nghe thấy ở đằng trước có một tiếng nổ nhỏ và một quả pháo sáng màu đỏ bay lên.

- Nhằm tuyến bộ binh Đức đang tấn công, bắn thẳng, bắn!-đại úy Ê-na-ki-ép vùng đứng dậy toàn thân, rõng rạc và ngắn gọn hô.

- Bắn!-trung sĩ Mát-vê-ép hô theo.

Ngay lúc đó, hình như sớm hơn một chút, đã nghe thấy cả hai khẩu pháo nổ súng. Rồi lập tức pháo bắn tiếp, bắn tiếp, bắn mãi. Pháo bắn liên tiếp không ngừng. Tiếng bắn đạn và tiếng đạn nổ hòa với nhau. Một thứ tiếng ầm ầm rền vang hình như dựng một bức tường xung quanh khẩu pháo. Mùi hơi thuốc súng ngột ngạt, cay sè làm chảy nước mắt như ném ớt. Ngay miệng Va-nha cũng cảm thấy mùi vị đăng đắng.

Những vỏ đạn còn bốc khói liên tiếp nhảy ra khỏi máng súng, đập xuống đất, bật lên và quay cuồng. Nhưng không ai thèm chọn nhặt. Các pháo thủ chỉ lấy chân gạt ra.

Va-nha tháo bao bọc đạn và ống an toàn không kịp.

Cô-va-lép thường thao tác rất nhanh. Nhưng lúc này, cử chỉ của ông thoăn thoắt, loang loáng như chớp. Vừa nhìn ống ngắm, Cô-va-lép vừa nhanh nhẹn dùng cả hai tay vặn bộ máy nâng và quay nòng, có lúc theo chiều hướng khác nhau. Ông giật cò với một cử chỉ gọn gàng, dữ tợn, thỉnh thoảng hàm răg đã mòn ngậm lấy một đầu ria. Thế là pháo lại rùng mình và một đám khói súng trong trẻo tỏa ra.

Đại úy Ê-na-ki-ép đứng cạnh Cô-va-lép, ở phía bên kia bánh xe pháo, chăm chú theo dõi đạn nổ qua ống nhòm. Có lúc, để nhìn được rõ hơn, anh lùi ra xa, có lúc chạy lên phía trước và nằm xuống đất. Có lần, nhanh nhẹn một cách lạ thường, anh trèo lên đống khoai tây và đứng thẳng toàn thân một thời gian mặc dầu có một vài viên đạn bổ bên cạnh và Va-nha nghe thấy một mảnh đạn đập mạnh vào lá chắn khẩu pháo.

- Thế, thế. Được đấy. Lần nữa,-đại úy Ê-na-ki-ép vội vã nói rồi quay về vị trí pháo, lấy tay chỉ cái gì đó cho Cô-va-lép.-Bây giờ quay pháo sang phải hai độ. Bác trông thấy súng cối của chúng đấy. Nã vào đó ba quả. Bắn!

- Pháo lại nẩy bật lên. Đại úy Ê-na-ki-ép, mắt không dời ống nhòm, hối hả nói:

- Cứ thế. Cừ lắm, bác Va-xi-li I-va-nô-vích! Trúng đúng vào hố. Quân khốn nạn im rồi. Bây giờ bác lại nã vào bọn bộ binh. A ha, mẹ kiếp! Chúng nằm rạp, không ngửng đầu lên được. Bắn nữa đi bác.

Một lần, pháo bắng trúng đến nỗi đại úy cười ha hả, bỏ ống nhòm xuống vỗ tay đôm đốp.

Chưa bao giờ Va-nha thấy đại úy mình nhanh nhẹn, hoạt bát và trẻ trung như vậy. Cậu luôn luôn tự hào về đại úy như chiến sĩ tự hào về chỉ huy. Nhưng lúc này, lòng tự hào của người chiến sĩ đó lai hòa hợp với một lòng tự hào khác: tự hào của đứa con về người bố.

Bỗng nghe đại úy giơ tay lên và cả hai khẩu pháo đều im lặng. Va-nha liền nghe thấy tiếng rền vang vội vã của ít nhất là mười khẩu liên thanh tập trung bắn tại một chỗ. Tiếng súng mãnh liệt đến nỗi cậu bé lạnhtoát người. Cậu không hiểu đó là điều xuất hay tốt. Nhưng nhìn đại úy, cậu hiểu ngay là một việc rất hay đang diễn ra.

Về sau, các chiến sĩ cho cậu biết đó là tiến súng của mười hai khẩu liên thanh thuộc đơn vị A-khun-ba-ép, ẩn nấp kỹ và im lặng cho đến lúc quân Đức đến thật gần mới bất thình lình nổ súng một loạt.

- A ha, chúng nó chạy,-đại úy Ê-na-ki-ép nói.-Nào, nã đạn ria vào bọn Đức đang bỏ trốn đi! Mục tiêu mười lăm, bắn!-anh hô và mỗi khẩu pháo bắn sáu phát. Sau đó, anh lấy tay nhẹ nhàng ra hiệu cho thôi.

Liên thanh vẫn tiếp tục đổ đạn. Đồng thời với tiếng nổ liên tục, tiếp nhau, bây giờ còn nghe thấy tiếng reo hò của nhiều người phát lên ở nhiều nơi trên cánh đồng: “Xung pho-o-ong!”.

- Tiến lên!-đại úy Ê-na-ki-ép hô rồi chạy lên trước, không ngoảnh mặt lại.

- Kéo pháo!-trung sĩ Mát-vê-ép hét lên, má anh có vệt máu chảy.

Các chiến sĩ lại kéo pháo tiến lên. Lần này, họ còn kéo nhanh hơn trước. Toàn thân còn nóng bừng bừng không khí chiến đấu, nhiều chiến sĩ bộ binh chạy tới, người thì hò reo giúp pháo thủ vần bánh xe pháo, người thì vác, người thì kéo lê các hòm đạn.

Đại úy A-khun-ba-ép vẫn tiếp tục truy kích bọn Đức không cho chúng kịp nằm xuống và đào hầm hố. Mười hai khẩu liên thanh không phải là cú bất ngờ duy nhất anh cho bọn Đức nếm. Anh còn để dành một khẩu đội súng cối dấu kín và im tiếng.

Lúc này, trong khi đại bác di chuyển không hoạt động được, súng cối mới nhả đạn và bắn tập trung hình rẻ quạt vào bọn Đức đang rút chạy. Chúng chạy nhanh quá, bộ, pháo binh quân ta đuổi mãi vẫn chưa có dịp dừng lại. Tiến lên không ngừng, hai khẩu pháo của Ê-na-ki-ép tới đỉnh đồi cao nằm cạnh vị trí mẹ của địch không đầy gang tấc. Bọn Đức đã kịp bám lấy cái mương của vườn rau. Chúng đã bắt tay đào hầm hố. Nhưng pháo ta đã kịp thời nổ súng. Trận đánh lại diễn ra dữ dội.

Bây giờ, pháo thủ đã đứng lẫn lộn giữa các tổ xung kích. Va-nha thấy các chiến sĩ bộ binh nằm bắn ở xung quanh. Các chiến sĩ tiếp đạn ôm hòm đạn kẽm chạy lên rồi nằm ẹp xuống, tay kéo lê chúng bám sát xung kích. Nhiều tiếng hô bắn súng của sĩ quan vang lên.

Các hố đạn còn bốc khói cày sới mặt đất. Đâu đâu cũng thấy ngổn ngang, bừa bãi những vật thường bỏ lại tại một chiến trường còn nóng hổi: những băng súng liên thanh còn găm vỏ đạn bằng thép, những bi-đông Đức bị bẹp dúm, những khúc dây da với những khóa, móc bằng thiếc nặng nề, những quả mìn không nổ, những áo mưa Đức rách tả tơi, những mảnh giẻ đẫm máu, những tấm ảnh, bưu thiếp và nhiều thứ rác rưởi ghê rợn khác.

Một vài xác quân Đức mặc quân phục chật màu đất thó, đi ủng cao-su to tướng màu xám nằm gần vị trí pháo.

Anh muốn kêu lên: “Con chẳng hiểu gì cả. Xe tăng địch đang tiến về đây. Ngốc quá con ơi, chúng sẽ giết con đấy. Chạy đi!”. Nhưng anh tự ghìm được. Nghiêm khắc cau mặt, anh nói khẽ, giọng nhát gừng.

- Rút khỏi đây ngay lập tức.

- Rút đi đâu?-Va-nha hỏi.

- Rút về tiểu đoàn. Về trung đội hai, về đơn vị trinh sát, về đâu thì về.

Va-nha nhìn thẳng vào mắt đại úy, hiểu biết. Môi cậu rung lên, ngực càng ưỡn ra.

- Không ạ!-cậu nói.

- Thế nào?-đại úy ngạc nhiên hỏi lại.

- Không!-cậu bé bướng bỉnh nhắc lại, mắt nhìn xuống.

- Ba ra lệnh cho con đấy, nghe không?-đại úy nói khẽ.

- Không!-giọng Va-nha lạc hẳn đi, nước mắt ứa ra hai hàng mi.

Lúc đó, đại úy chợt hiểu tất cả tình cảm của cậu bé này, người chiến sĩ và con trai của anh. Anh hiểu rằng nói nữa cũng vô nghĩa, vô ích và nhất là không còn thì giờ.

Miệng anh thoáng bóng một nụ cười trẻ trung, nghịch nhợm, láu lỉnh. Anh rút ở xà-cột ra một mảnh giấy màu xám dùng để viết báo cáo, đặt lên lá chắn pháo, lấy bút chì hóa học viết vội một vài giòng. Anh gập giấy thành một phong bì nhỏ màu xám rồi dán lại.

- Chiến sĩ Xôn-xép!-anh gọi to để mọi người nghe thấy.

Va-nha đi nghiêm bước lại gần, đập gót giày.

- Có tôi!

- Nhiệm vụ chiến đấu! Đồng chí mang ngay thư này đến sở chỉ huy sư đoàn, trao cho đồng chí trưởng ban tham mưu. Rõ chưa?

- Rõ!

- Nhắc lại xem!

- Lệnh: mang ngay thư này đến sở chỉ huy sư đoàn, trao cho đồng chí trưởng ban tham mưu.-Va-nha máy móc lặp lại.

- Đúng!

Đại úy đưa thư. Va-nha cầm lấy, cũng máy móc như vậy. Cậu mở cúc áo khoác dài, đút thư vào sâu trong túi áo.

- Tôi xin phéo đi.

Đại úy im lặng lắng nghe tiếng động cơ xa xa. Đột nhiên anh quay lại, nói dằn giọng:

- Chưa đi à? Thôi đi đi!

Nhưng Va-nha vẫn đứng nghiêm, không thể dời đôi mắt long lanh khỏi đại úy.

- Sao thế con?-đại úy dịu dàng nói. Anh kéo cậu bé lại gần rồi đột nhiên ôm choàng, ghì chặt vào ngực.- Con hãy thi hành mệnh lệnh,-nói xong anh lấy bàn tay đi găng da hươu đã sờn sẽ đẩy Va-nha ra.

Va-nha quay đằng sau, sửa lại mũ sắt rồi, không ngoảnh lại, ù té chạy. Cậu chưa kịp chạy được một trăm thước thì nghe thấy tiếng đại bác nổ đằng sau. Pháo của đại úy Ê-na-ki-ép đang bắn vào xe tăng Đức.

25


Khi Va-nha, thở hổn hển, nhễ nhại mồ hôi chạy đến vị trí đóng quân của sư đoàn pháo binh và tìm được sở chỉ huy thì trên ngọn đồi, nơi câu chia tay đại úy Ê-na-ki-ép, trận chiến đấu đã sôi sục từ lâu.

Những đám khói lẫn lộn màu trắng, màu đen, màu xám đặt sịt và uốn lượn như lông cừu mới cắt, phủ kín lấy ngọn đồi. Những tiếng nổ chớp lóe trong khói mù. Mặt đất rung lên. Không khí trên cánh đồng bị đẩy lùi đẩy tới tựa chừng có những cánh cửa khổng lồ đóng sập vào rồi lại mở tung ra.

Từng giây, từng phút, hàng mấy chục viên đạn gần xa của ta bay vèo vèo trên đầu, hướng về ngọn đồi đó.

Mắt không nhìn Va-nha, trưởng ban tham mưu cầm thư đọc rồi cau mày nói:

- Phải, tôi biết.

Và đồng chí kẹp thư vào cái cặp đựng báo cáo chiến sự.

Ra khỏi hầm tham mưu, Va-nha chạy lộn lại. Lúc đó, cậu mới nhận thấy trận đánh không diễn ra riêng ở khu vực ngọn đồi đại úy Ê-na-ki-ép.

Trận đánh đã bao quát toàn bộ mặt trận và di chuyển từ từ về phía tây.

Va-nha vẫn chạy. Cậu thấy nhoang nhoáng trước mắt những xe tải chở bộ binh cơ giới phóng vèo vèo, những xe tăng leo qua mương sâu trông như vịt bò, những khẩu pháo tự hành nghiến xích ken két trông tưởng chậm mà hóa ra di chuyển rất nhanh, những chiến sĩ thông tin mang sào và cuộn dây vừa chạy, vừa giải dây, một vị tướng đội mũ lông cừu cao màu xám có đỉnh bằng dạ đỏ ngồi trên xe “gíp” nhảy chồm chồm, trước mặt để một bản đồ mở rộng như tờ báo.

Nói tóm lại, mọi người xung quanh di chuyển, chuyển động, hối hả lao lên phía trước. Khó khăn lắm Va-nha mới nhận ra địa điểm quen thuộc, lúc này cũng hình như biến đổi, trở thành xa lạ và kỳ dị. Va-nha không biết từ lúc rời khỏi khẩu đội đến giờ đã mất bao nhiêu thời gian. Cậu tưởng chỉ có vài phút nhưng thực ra, mấy tiếng đồng hồ đã trôi qua. Cậu tưởng trên đồi vẫn đang đánh nhau nên rất vội vã.

Cậu không biết rằng tại đó, trận chiến đấu đã kết thúc từ lâu. Xe tăng địch đã bị tiêu diệt, cuộc tấn công của chúng bị phá tan, ngọn đồi chiếm được đã củng cố và nơi trước đặt pháo, nay hầu như đã nằm ở hậu quân. Cậu bé lại càng không biết trận đánh đã xảy ra như thế nào. Cậu không biết rằng khai khẩu đội pháo của đại úy Ê-na-ki-ép và số quân còn lại của đại úy A-khun-ba-ép, sau khi bắn hết đạn, trong bốn mươi phút đồng hồ đã đánh lui bọn Đức bằng thủ pháo, hết thủ pháo, hết thủ pháo thì bằng lưỡi lê, cuốc xẻng, có gì dùng nấy. Nhưng vì bọn Đức vẫn tiếp tục tấn công nên đại úy Ê-na-ki-ép gọi điện về sư đoàn yêu cầu nã pháo vào trận địa, chính vào bản thân mình.

Va-nha chẳng biết gì cả. Tuy vậy, càng đến gần địa điểm quen thuộc, cậu bé càng dần dần cảm thấy có một mối lo ngại khó hiểu xâm chiếm tâm hồn. Thực ra, địa điểm lúc này không còn quen thuộc nữa. Mãi mới nhận ra.

Đây là vị trí các pháo thủ bắn viên đạn bắn thẳng đầu tiên. Va-nha nhận ra do đống thân cây khoai tây bị xẹp ở một phía khi đại úy Ê-na-ki-ép leo lên. Cạnh đó, trước đây có một hòm đạn không bị nứt. Hòm đạn vẫn nằm đó. Nhưng có người nào đó đã rút những tấm gỗ ngăn có lỗ để đặt đạn và vứt ra bên cạnh để nằm chỏng trơ trên mặt đất giá lạnh. Ngoài ra, không còn gì là quen thuộc nữa. Nhất là không còn những người lúc trước nằm ngồi ở đó, làm cho địa điểm có màu sắc quen thuộc.

Cậu bé tiếp tục đi.

Tại cánh đồng trước đây bộ binh A-khun-ba-ép bố trí, một chiếc xe tải cháy thui đang bốc khói, xung quanh ngổn ngang những viên đạn đã nổ, bắn tung ra. Va-nha hiểu rằng chiếc xe tải đó rõ ràng định chở đạn đến cho đại úy Ê-na-ki-ép.

Xa hơn nữa, Va-nha thấy hai xe tăng Đức bị phá hủy, trước đây không có. Ở một chiếc xe tăng bị bắn vỡ toác, thấy nò thò ra một cái chân cuốn xà-cạp xám cháy sém và đi chiếc giày da cộm, để đóng đinh sắt đã mòn. Bên cạnh chiếc xe tăng thứ hai, nòng đại bác bị nứt toạc, dưới hố thấy có một cái chai vỡ, hình thù giống như bóng đèn điện. Từ cái chai đó, một chất lỏng trong vắt và đặc sệt đang từ từ chảy ra, bốc lên một ngọn lửa không động đậy, màu vàng và mờ mờ như lân tinh.

Đàng trước, toàn bộ cánh đồng bị hố đạn cày sới. Hố lớn hố nhỏ bị đào lên sít nhau đến nỗi không có một chỗ bằng nào để đặt chân. Luôn luôn phải đi lên, đi xuống. Trên cánh đồng đó, chỉ mới đi khoảng ba mươi bước, Va-nha đã thấy mệt nhoài.

Đầu cậu bé bị mũ sắt đè nặng chĩu. Mồ hôi nóng bừng nhễ nhại trên mặt. Áo khoác dài níu lấy vai.

Một vài pháo thủ lạ mặt đi qua Va-nha. Có người đèo trên lưng một cái hòm xanh, cắm cần ăng-ten xanh, giống như cây sậy mọc ba nhánh lá thon thon.

Một đại úy lạ mặt cưỡi một con ngựa cái cao lớn, lông đen không quen biết đi qua, theo sau là một trinh sát viên cũng lạ mặt, cưỡi ngựa, cổ đeo tiểu liên.

Cái gì cũng lạ, không quen dưới cái bầu trời ảm đạm, thấp lè tè này. Một làn gió lạnh thổi và mang theo những hạt tuyết đầu mùa.

Bỗng Va-nha nhìn thấy khẩu pháo của mình. Nó đứng hơi nghiêng vì một bánh xe, không biết tại sao, đã mất và được thay thế bằng những hòm đạn đặt chồng lên nhau. Gần đó, một chiếc xe tải đang đỗ, thành xe hạ xuống và một người đanh thận trọng khiêng vật gì đó đặt lên.

Cậu bé lại gần, lạnh gáy, tim hầu như ngừng đập.

Cánh đồng trước khẩu pháo ngổn ngang xác chết lính Đức. Chỗ nào cũng thấy bừa bãi vỏ đạn, băng tiểu liên, ngòi nổ bị dẫm, xẻng cuố đẫm máu, ba-lô, vỏ đạn bị bẹp, thư từ, tài liệu.

Chỉ có bệ pháo quen thuộc là tương đối ít hư hại so với cái cảnh hủy diệt chung xung quanh. Đại úy Ê-na-ki-ép ngồi trên bệ pháo, đầu gục thấp, cánh tay buông thõng, toàn thân ngã nghiêng trên chỗ cơ bẩm để hở.

Va-nha thấy hình như đại úy ngủ. Cậu định lao về phía đó nhưng một sức mạnh khốc liệt nào đó bắt cậu phải dừng lại, người cứng đờ, thờ thẫn.

Không động đậy, cậu nhìn đại úy, càng nhìn càng khiếp sợ.

Cái áo khoác dài chỉnh tề và vừa vặn của đại úy bị rách tả tơi, đẫm máu như bị đàn chó cấu xé. Mũ sắt rơi xuống đất. Làn gió làm cho bộ tóc hoa râm của đại úy phất phơ bay. Trên tóc có điểm chút ít tuyết đọng.

Mặt đại úy không thấy rõ vì cúi xuống quá thấp. Nhưng từ đó máu luôn luôn rỏ giọt. Máu chảy nhiều đã đọng thành một vũng dưới bệ pháo.

Không biết tạo sao, tay đại úy không đeo găng. Va-nha đặc biệt nhìn thấy rõ một bàn tay. Va-nha đặc biệt nhìn thấy rõ một bàn tay trắng bệch, ngón trắng toát, móng xám xanh. Đại úy đi đôi ủng thanh tao, cũ kỹ nhưng đánh sạch. Chân đại úy duỗi ra một cách gò bó, hầu như chỉ chút nữa là trượt, đế ủng sẽ cạo sứt mặt đất.

Va-nha nhìn, biết chắc đó là đại úy Ê-na-ki-ép nhưng không tin, không thể tin đó chính là đại úy.

Không, thật là một người hoàn toàn khác, cứng đờ, bí hiểm, ghê sợ và nhất là xa lạ, như toàn bộ cái thế giới xung quanh Va-nha giờ phút này.

Nhưng bỗng có bàn tay ai đè nặng nhưng lại dịu dàng trên cầu vai Va-nha. Cậu ngước mắt nhìn lên thì thấy Bi-đên-cô. Người chiến sĩ trinh sát đứng cạnh cậu, to lớn, hiền lành, thân thuộc và đang mỉm cười trìu mến.

Một bàn tay khỏe mạnh của anh đặt lên vài Va-nha, tay kia cuốn bông băng dày cộp, đẫm máu, kẹp vào ngực vụng về như trẻ con.

Trong tâm hồn Va-nha bỗng nhiên có một cái gì chuyển biến ngược lại, bừng ánh lên. Cậu bé lao về Bi-đên-cô, ôm ngang lưng anh, ép chặt mặt vào cái áo khoác ngoài thô cứng còn khét mùi thuốc súng, nước mắt tự nhiên rơi lã chã.

- Chú Bi-đên-cô… Chú Bi-đên-cô…-cậu bé nhắc lại, toàn thân run rẩy, nghẹn ngào trong nước mắt.

Bi-đên-cô thận trọng nhấc mũ sắt của cậu bé ra, bàn tay cuốn băng xoa lên cái đầu nóng bừng, ngọt ngào dỗ:

- Không sao, bé chăn bò. Được thôi. Cũng có lúc chiến sĩ khóc. Biết làm sao được! Chiến tranh mà.

26


Người ta tìm thấy trong túi áo đại úy Ê-na-ki-ép một bức thư. Anh viết trước khi gọi pháo bắn về phía mình. Mặc dầu viết vội nhưng xem thư, ta tưởng anh đã viết trong một hoàn cảnh yên tĩnh tại hầm của mình. Bởi vì thư viết cẩn thận, rõ ràng, không rập xóa.

Thực ra, trong cái phút cuối cùng ghê gớm lúc anh viết thư, hầu như xung quanh không còn ai sống sót.

Đại úy A-khun-ba-ép nằm trên đất, tay giang ra dưới cái áo đi mưa. Một viên đạn đã xuyên thủng cái trán rộng bướng bỉnh của anh ngay chính giữa. Cô-va-lép vừa ngồi xuống đất ở cái tư thế tựa như định cởi ủng và cuốn lại vải bó chân thì bỗng ngã nghiêng, từ đó không động đậy nữa.

Tuy vậy, trong thư đại úy Ê-na-ki-ép không quên đề ngày, tháng, năm và giờ lúc viết. Anh còn chỉ cả chỗ nữa: “Trong vùng mục tiêu số tám”. Ký tên xong, anh không quên đánh dấu chấm.

Bức thư được gấp hình tam giác và đặt trong túi ngoài chiếc áo khoác định bụng để người khác dễ tìm. Trong thư đại úy từ biệt tiểu đoàn, gửi lời chào các bạn chiến đấu và đề nghị ban chỉ huy cho anh được vinh dự cuối cùng của người chiến sĩ: thi hài được chôn cất trên đất nước Tổ quốc Liên-xô, chứ không trên đất Đức.

Ngoài ra, anh đề nghị chăm sóc con nuôi anh là Va-nha Xôn-xép và nuôi dưỡng cậu bé thành người chiến sĩ tốt, một sĩ quan xứng đáng sau này.

Ý nguyện cuối cùng của đại úy Ê-na-ki-ép được thực hiện một cách nghiêm chỉnh: thi hài anh được chôn cất trên đất nước Liên-xô.

Sau khi gió tuyết đã phủ trắng mồ một lớp tuyết đầu mùa, Va-nha Xôn-xép được gọi lên trung đoàn gặp đồng chí chỉ huy. Va-nha lại được nghe cái câu nói lúc nào cũng có ý nghĩa làm thay đổi số phận người chiến sĩ.

Đồng chí chỉ huy trung đoàn pháo binh đọc nghị quyết cử Va-nha đi học trường thiếu sinh quân Xu-vô-rốp rồi nói:

- Cháu chuẩn bị đi.

Sau đó bốn ngày, Va-nha cùng hạ sĩ Bi-đên-cô đã bước đi trên một phố rộng, gồ ghề chạy từ ga đến trung tâm một thành phố cổ nước Nga. Hai người thong thả bước, lòng cảm thấy tự hào và có chút ít bực bội ngầm với trạng thái tâm hồn thường tình của những người ở mặt trận về, đi trên phố phường một thành phố hậu phương, ngạc nhiên về sự yên tĩnh và cảnh sống thiếu khuôn khổ của nó. Bi-đên-cô mang nhje, tay cuốn băng. Va-nha đeo ba-lô xanh trên lưng. Ba-lô đựng nhiều thứ cần và không cần do các trinh sát viên và pháo thủ họp sức tập trung lại tặng đứa con nuôi trung đoàn trước khi lên đường xa xôi.

Trong ba-lô có cái túi dết đựng quyển sách vỡ lòng và cái địa bàn trứ danh. Có một mẩu xà-phòng thơm hảo hạng đựng trong hộp nhựa màu hồng và một bàn chải đánh răng nằm trong bao nhựa đục lỗ. Có xà-phòng răng, kim chỉ, bàn chải và thuốc đánh giày. Có một hộp thịt lợn, một gói đường viên, một bao diêm đựng muối và bao khác đựng chè. Có ca, kèn ác-mô-ni-ca, bật lửa chiến lợi phẩm, một vài mảnh đạn nham nhở và hai viên đạn liên thanh Đức cỡ lớn, một đầu đồng và một đầu chì. Có tảng bánh mì và một trăm rúp tiền mặt.

Nhưng quan trọng nhất là bộ quân hàm của đại úy Ê-na-ki-ép được gói cẩn thận trong tờ báo “Tiến công liên tục” rồi lại gói mùi soa bên ngoài. Khi chia tay, đồng chí chỉ huy trung đoàn đã trao bộ quân hàm cho Va-nha làm kỷ niệm và dặn phải quý nó như con ngươi, giữ gìn nó đến lúc bản thân cậu có thể đeo được.

Khi đưa bộ quân hàm cho Va-nha, đại tá nói:

- Cháu là con ngoan của cha mẹ đẻ, con ngoan của đơn vị trinh sát và khẩu đội. Cháu là người con xứng đáng của đại úy Ê-na-ki-ép: ngoan ngoãn, dũng cảm và tháo vát. Bây giờ, toàn bộ trung đoàn ta coi cháu là con nuôi. Vậy cháu phải nhớ lấy. Cháu sắp đi học. Bác mong cháu không làm hổ thẹn trung đoàn. Bác tin rằng cháu sẽ trở thành người học viên xuất sắc, người sĩ quan xuất sắc sau này. Nhưng phải nhớ rằng: bất kỳ ở đâu, lúc nào, trước sau cháu phải xứng đáng là đứa con trung thành của bà mẹ Tổ quốc chúng ta. Thôi từ biệt, Va-nha Xôn-xép. Khi thành sĩ quan, cháu sẽ về trung đoàn ta. Các chú, các bác chờ đợi cháu và sẽ đón cháu như đứa con của gia đình. Thôi sửa soạn đi.

Va-nha và Bi-đên-cô đi ngang qua suốt thành phố ngổn ngang các đống tuyết rồi dừng lại trước một
tòa nhà lớn kiến trúc kiểu triều đại Ê-ca-tơ-ri-na với những cột, những vòm.

Trong năm 1942, thành phố đã bị quân Đức chiếm đóng một thời gian. Trong tòa nhà này, thỉnh thoảng còn thấy vết tích những đám cháy.

Tường hoa bằng gang đen đã phủ tuyết. Một vài cây bạch dương cổ thục mọc xung quanh nhà. Cũng phủ tuyết như tường hoa đám cành trụi lá cùng với những tổ chim sẻ xẫm màu, óng ánh màu lam và đung đưa hình dáng mảnh dẻ trên nền trời êm dịu hồng hồng.

Mặt trời còn tháp, mờ mờ bơi trong đám khói sương giá lạnh, trông tựa lòng đỏ trứng gà và những con sáo đang bay đi bay lại trên cái tháp chữa cháy cổ kính, tường vôi phai nhạt.

Bi-đên-cô và Va-nha qua trạm gác và tại phòng đợi rộng thênh thang có trần vòm, Bi-đên-cô trao Va-nha và giấy tờ cho sĩ quan trực nhật rồi ngồi xuống một cái ghế gỗ cổ kính, kiên nhân chờ đợi.

Anh đợi khá lâu. Một anh chàng lính kèn trẻ tuổi một vài lần bước ra khỏi gầm thang, nhìn đồng đồ và thổi kèn đồng. Tiếng kèn đồng vang lên nhức óc tại cái phòng đợi thênh thang bao bọc tường đá dày, sàn lát đá. Tiếng kèn lướt lên cái cầu thang bằng đá rộng lớn có tay vịn bằng đồng, dần dần tắt đi, chỉ còn vẳng lại tiếng vang yếu ớt len lỏi qua các hành lang, các lớp học ở đâu phía sâu trong tòa nhà.

Ở đây, mọi việc đều thực hiện theo tiếng kèn đồng. Kèn điều khiển cuộc sống vô hình trong tòa nhà. Kèn bỗng nhiên gây nên tiếng ồn ào lẫn lộn của hàng trăm giọng nói, tiếng đi rầm rập của hàng trăm bước chân. Cũng tiếng kèn đồng bỗng tạo ra một sự yên tĩnh chìm đắm, không tiếng tích tắc của chiếc đồng hồ treo dưới cầu thang. Có lần, tiếng kèn ra lệnh tập hợp một đại đội vô hình nào đó và Bi-đên-cô nghe thấy đại đội vô hình đó tập hợp ở một nơi trong im lặng, điểm số một, hai, dàn hàng hai, quay, rồi bước nhanh hàng trăm đôi giày dận đều: “Một-hai, một-hai, một-hai…”

Có một lần, tại mặt bằng thứ hai của cầu thang, thấy hiện ra một cậu bé tóc hung, mặc quân phục đen, quần dài có sọc đỏ. Theo dáng điệu đi đứng thận trọng của cậu bé, có thể đoán được là tiếng kèn không cho phép cậu đến đây lúc này nhưng cậu tự động làm theo ý mình, không xin phép ai.

Tưởng có một mình, cậu bé nằm sấp bám lấy tay vịn và với vẻ khoái trá hiện trên bộ mặt có chiếc mũi hếch đầy tàn hương, cậu tụt xuống. Nhưng nhìn thấy Bi-đên-cô, luống cuống hết sức, cậu kéo lại áo và đi đều bước trên đá lát đã mòn, rồi lùi nhanh sau cánh cửa bên cạnh.

Bi-đên-cô ngồi uể oải, xoa xoa cái tay bị thương thường hay bị tấy lên vào buổi chiều. Anh buồn vì phải xa Va-nha. Anh cảm thấy lần này sẽ vĩnh biệt mãi mãi.

Tại mặt bằng thứ nhất cầu thang có treo một cái tranh lớn che hết tường. Trên đó có vẽ một cầu thang trắng giống cái cầu thang ở đây, hình như tiếp vào nó. Hai bên cầu thang thấy vẽ những khẩu đại bác cổ kính, trống, cờ và kèn đồng. Một cậu bé mặc quân phục đen, quân hàm đỏ đang leo. Nguyên soái Xu-vô-rốp vận áo khoác màu xám, chân đi ủng rộng có đinh thúc ngựa, ngực gắn ngôi sao kim cương, bờm tóc hoa râm dựng trên bộ trán cao xương xẩu đứng bên trên, chìa tay đón.

Bi-đên-cô hình dung cậu bé đó là Va-nha, bé chăn bò của anh giữa hàng kèn đồng và cờ, đang bước lên cầu thang, còn nguyên soái Xu-vô-rốp thì chìa tay đón cậu.

Đúng lúc đó cửa bên mở ra và sĩ quan trực nhật cùng Va-nha bước vào phòng đợi. Bi-đên-cô bật dậy, đứng nghiêm. Bi-đên-cô tưởng có thể thấy Va-nha trong bộ đồng phục trường thiếu sinh quâ Xu-vô-rốp. Nhưng cậu bé vẫn còn mặc quân phục đơn vị, tuy đã cởi áo khoác dài và mớ tóc rủ đã bị cắt đi.

-Học viên Xôn-xép, đồng chí được phép từ biệt người thân,-sĩ quan trực nhật nói rồi lánh đi chỗ khác.

Va-nha lại gần Bi-đên-cô. Hai người im lặng một lúc, không biết cần phải làm gi.

Trong giây phút đó, toàn bộ cuộc sống của cậu thoáng hiện lên trong trí nhớ. Cậu hiểu rằng một cuộc sống mới, hoàn toàn không giống như xưa đã đến với cậu.

- Từ biệt, bé chăn bò,- cuối cùng Bi-đên-cô nói.

- Chúc chú lên đường bình yên,- Va-nha nói.

Cậu bé muốn ôm choàng lấy Bi-đên-cô như cậu đã từng ôm anh bên cạnh khẩu pháo bị phá, trong vùng mục tiêu số tám, ép mặt vào chiếc áo khoác sạm khói súng của anh và khóc. Nhưng cái sức mạnh huyền bí đã từ lâu điều khiển mọi hành động của cậu, lúc này cũng giữ cậu lại.

Bi-đên-cô im lặng chìa tay. Lần đầu tiên, cậu bé nắm bàn tay to thô này và cảm thấy toàn bộ sức mạnh và sự dịu dàng của nó. Bi-đên-cô không ghìm được mình và cũng như khi trước ở vùng mục tiêu số tám, anh lại lấy bàn tay bị băng bó xoa đầu Va-nha.

- Chú Bi-đên-cô, cháu xin từ biệt chú!- đột nhiên Va-nha hét to cật lực khi Bi-đên-cô mở cánh cửa ra vào nặng nề có lò-xo đồng.

Nhưng người trinh sát viên đã bước ra ngoài, mặt không ngoảnh lại.

27


Sau đó vài tiếng đồng hồ, nhận và mặc thử xong đồng phục ở kho để vận sớm hôm sau, thực hiện lệnh của kèn đồng, Va-nha đã nằm ngủ cùng với các học viên khác trong một phòng rộng, ấm, trên một cái giường riêng, đắp một cái chăn dạ mới.

Sáng sớm hôm sau, theo thói quen dậy trước mọi người, sớm hơn giờ dậy một chút, vị tướng già giám đốc trường đi tuần như thường lệ các phòng để xem các chú học viên của mình ngủ nghê ra sao.

Ông dừng lại bên cạnh giường Va-nha, đứng hồi lâu ngắm nhìn cậu bé. Va-nha ngủ rất say nhưng không được ngon lành, giạng chân, giạng ray, chăn tung ra. Những giấc mơ thấp thoáng phản ánh trên bộ mặt cậu. Nét mặt luôn luôn thay đổi.

Tâm hồn chìm đắm trong thế giới của giấc mơ đang vút bay cao khỏi thể xác đến nỗi cậu không biết là vị tướng đã đắp chăn và sửa gối cho cậu.

Vị tướng nhìn bộ mặt ngủ say mà đầy cảm xúc của cậu, muốn hiểu sâu tới tận đáy tâm hồn người chiến sĩ bé bỏng, để đọc được những tình cảm thầm kín nhất.

Vị tướng đã biết từng chi tiết trong tiểu sử Va-nha. Tất nhiên, ông cũng biết tiểu đoàn gọi cậu bé là bé chăn bò. Ông đặc biệt thích thú việc đó. Chính ông cũng xuất thân trừ một gia đình nông dân bình thường. Ông thích thỉnh thoảng nhớ lại ngày còn nhỏ.

Cũng hoàn toàn giống như hạ sĩ Bi-đên-cô lần nào đó, giờ đây, nhìn bé chăn bò đang ngủ, ông nhớ lại tuổi thơ ấu của mình: sáng sớm vùng quê, đàn bò, sương mù đọng trắng như sữa trên cánh đồng xanh thẫm, màu sắc muôn vẻ của ánh sương tím, xanh, đỏ, vàng, trong tay một cái sáo nhỏ thổi lên những tiếng nhạc thanh thanh, dịu dàng, đơn điệu mà lại vui vẻ.

Tự nhiên ông nhìn vào bàn tay của cậu bé, để thòi ra khỏi chăn. Những ngón tay nhỏ nhắn cử động trong mơ, tưởng chừng đang bấm lỗ sáo.

Và vị tướng già đã bao phen sinh tử, người anh hùng nội chiến, đã từng đánh nhau ở Xa-ri-xưn, Cơ-rôn-stát và O-ri-ôn, đã từng tham gia chiến trận trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại cũng ở O-ri-ôn, cũng ở Xa-ri-xưn, hồi này mang tên là Xta-lin-gơ-rát, con người dũng cảm khắc khổ, đầu hoa râm đã hói, mặt đầy những vết nhăn sâu, đôi mắt kiên cường long lanh, vị tướng đó bỗng cúi đầu, lấy tay xoa bộ râu tóc, hiền hậu mỉm cười.

Đúng lúc đó, tiếng kèn đồng điểm giờ thức giấc vang lên từ cầu thang và lẩn khắp các hành lang, mọi phòng.

Ngay tức thì, Va-nha nghe thấy tiếng kèn độc đoán, cứng cỏi, kiên quyết nhưng chưa tỉnh ngủ ngay được. Cậu còn nằm một thời gian, mắt nhắm nghiền, không đủ sức vùng ra khỏi giấc mơ đang bám lấy cậu.

Vị tướng bèn cúi xuống, nhẹ nhàng kéo tay cậu bé.

Lúc đó là phút cậu mơ giấc cuối cùng buổi sớm mai. Cậu mơ thấy cái cảnh thực mới xảy ra gần đây.
Va-nha mơ thấy một con đường dài trắng xóa, có chiếc xe tải trắng chở thi hài đại úy Ê-na-ki-ép đang đi. Xung quanh là khu rừng Nga rậm rạp, đẹp một cách kỳ diệu trong bộ trang phục mùa đông. Bốn chiến sĩ cổ đeo tiểu liên đứng bốn góc chiếc quan tài phủ lá cờ trung đoàn. Va-nha là người thứ năm đứng ở phía đầu.

Trời đang về đêm. Toàn bộ khu rừng, cây cối nứt lách tách vì giá lạnh. Ngọn những cây thông cổ thụ ánh lên má quái dưới ánh sáng sao, lóng lánh và bốc khói tựa như có tráng lân tinh.

Các cây thông, thân lún xuống tuyết trông to cao lạ lùng. So với chúng, các cột điện nhỏ bé như que diêm. Nhưng trên cao nữa có bầu trời dày đặc sao mùa đông. Đằng trước mặt, trên bầu trời đen thẫm như nhung, chỗ tiếp giáp với con đường chạy dài đến chân trời, có những ngôi sao lóng lánh một cách đặc biệt kỳ lạ. Cũng ở đó, một vài trùm sao lớn và sáng tỏ đang rung rinh, óng ả tựa như làm bằng những hạt kim cương đẹp nhất và lớn nhất thế gian.

Những luồng ánh sáng hẹp và giá lạnh của ngọn đèn chiếu thỉnh thoảng lướt trên các vì sao. Nó không đủ sức làm tắt và ngay cả làm mờ sao. Sao càng tỏ, càng đẹp.

Còn xung quanh là cả một sự yên tĩnh mênh mông hình như còn vươn lên cao hơn các cây thông, cao hơn các vì sao, cao hơn cả cái bầu trời đen xẫm không đáy.

Bất thình lình một âm thanh vang lên xa xôi trong rừng thẳm. Va-nha nhận ra ngay: đó là tiếng kèn cứng cỏi, kiên quyết. Kèn đang gọi cậu bé. Tức thì tất cả đều biến đổi như có phép lạ. Các cây thông đứng ven đường biến thành những áo mưa xám và những áo khoác lông của các vị tướng. Rừng biến thành cái phòng tràn đầy ánh sáng. Còn con đường thì biến thành cái cầu thang rộng lớn lát đá hoa cương, dọc hai bên bày biện nào là súng đại bác, nào trống, nào kèn.

Và Va-nha chạy trên cầu thang đó.

Cậu vất vả chạy. Nhưng một ông già vận áo khoác màu xám, đi ủng rộng có đinh thúc ngựa, ngực gắn ngôi sao kim cương, bờm tóc hoa râm đứng dựng trên bộ trán xương xẩu tuyệt đẹp, ông già đó chìa tay đón cậu.

Ông cầm tay Va-nha, dắt cậu đi lên bậc cao hơn và nói:

- Đi đi, bé chăn bò… Dũng cảm bước lên!



Hết